Frontispico

Bonveno a Wikipedio
L'enciklopedio libera e gratuita, redaktata da lua lektanti
Hodie (sundio, 30 di junio 2024),
ni havas 48 663 artikli tote en Ido
Versiono por posh-telefonilo

Arto Cienco Naturo Socio Pensado




Bonveno a Wikipedio, l'enciklopedio libera e gratuita, redaktata da la propra lektanti per Ido, Esperanto reformita e selektita kom l'internaciona helpanta linguo ye 1907. Vu povas obtenar l'informo quan vu serchas sequante la ligili od uzante la sercho-buxo ye la supra dextra parto dil fenestro.

Anke vu povas kunlaborar editante l'artikli qui ja publikigesis por plubonigor li o kreante nova artikli pri temi quin vu bone konocas. Memorez ke la reda ligili havas nula artiklo asociata e ke se vu volas skribor pri nova temo qua ne havas ula ligilo kreata, unesme vu mustas serchar existanta artiklo relatanta por krear ligilo a vua nova skribajo ibe. Vu povas krear necesa ligilo ank en Probeyo.

Ne timez pro ne skribor vua artikli per perfekta Ido. Plu experta idisti revizos e korektigos ol pose. Simple atachez la ligilo {{Revizo}} a vua artiklo ed olu aparos en la fako Pagini revizinda por ke altra idisti revizez ol.
Novajeti +/-

kun o sen nombri


  • Dum 20 yari la quanto di plastikala sordidaji duopleskis en mondo.


  • Dum un yaro produktesas plastikala sordidaji 353.000.000 tuni en mondo.


  • De la plastikala sordidaji mondala 9 % reciklesas, 19 % kombustesas, 49 % duktesas a reziduala amasegi, 22 % eskartesas a naturo.


  • Dum un yaro 6.000.000 tuni de plastiko eskartesas a la riveri e lagi. De ca sordidajo 2.000.000 tuni trovas sua voyo a la mari ed oceani.


(Fonto: OECD – Global Plastics Outlook (ye 2022).)
Eventi +/-

en historio
dum julio
50, 100 e 200 yari ante nun …


5 di julio 1974. En Austria, konstruktado di la strado-tunelo sub l’Arlberg komencis. Fervoyala tunelo sub l’Arlberg ja existis, apertita en 1884. La sinuoza voyo por vehili tra la defileo di Arlberg esis hazardoza dum vintro, pro la posibleso di avalanchi. La tunelo kompletigesis en decembro 1978; la longeso esas cirkume 14 km. Ol portas la strado S16 de Tirol a Vorarlberg; ol desegnesis por portar 1800 vehili dum horo.

27 di julio 1924. La kompozisto e pianisto Ferruccio Busoni mortis en Berlin. Il naskis en 1866 en Empoli, Italia; il montris talento pri muziko ye frua evo, ed unesmafoye aparis en koncerto kun sua genitori, qui esis muzikisti, en 1873. De la evo non til dek-e-un yari il studiis ye la Konservatorio di Wien. Dum periodo il docis en Helsinki, Moskva e Boston, Usa. De 1894 il rezidis en Berlin: il docis, kompozis e turis Europa por koncertar. Il renkontris notenda muzikisti di la periodo, ed anke artisti. De 1915 til 1920 il rezidis en Zurich. Inter ilua kompozuri esas la koncerto-peco por piano, en kin movimenti, di 1904; ol esas un de la maxim longa tala verki, durante plu kam un horo, e poka pianisti pleyabas ol. Il anke facis multa transskriburi di verki da Johann Sebastian Bach.

19 di julio 1824. Agustín de Iturbide, imperiestro di Mexikia dum kurta periodo, mortis evante 40 yari. Il esis generalo, e kreis politikala e militara koalisuro qua dominacis México en septembro 1821. Mexikia ganis ne-dependeso de Hispania; il proklamesis kom Imperiestro, e regnis de 19 mayo 1822. Republikani ne esis kontenta pri Iturbide kom Imperiestro, e republikani en la Kongreso refuzis preparar konstituceso di Mexikia qua havis rolo por imperiestro. Il abdikis ye 19 di marto 1823, ed exilesis en Europa. Ula politikisti en Mexikia konvinkis il ke il devas retrovenar; ma ye ilua retroveno en julio 1824, il arestesis ed exekutesis.

Pri Wikipedio





Kunlaborez! +/-
Okapio.

Okapio (Okapia johnstoni) esas mamifero, qua vivas en central Afrika. Ol aspektas la zebro ma fakte esas la parento di la jirafo. On kalkulas ke existas de 10 mil til 20 mil okapii. On timas ke l'okapio extingesos pro ke ol esas multe chasata da nelegala chaseri.

Ponto Gwangan, en Busan.

Busan, olim konocita kom Pusan, e nun oficale Metropolala Urbo Busan, esas la duesma maxim grand urbo di Sud-Korea, dop Seoul. Segun statistiki de 2020, ol havis 3 411 829 habitanti. Lua tota surfaco esas 767,35 km².

Dezerto Atakama
Dezerto esas regiono ube pluvo-quanto esas multe eskarsa e, konseque, la vivo esas multe desfacila. Cirkume un triimo de la kontinentala surfaci esas dezerto o mi-dezerti. Existas dezerti en amba lateri del Equatoro. Ank existas dezerti en Antarktika.
Altra projeti da la Wikimedia Foundation:
Wikivortaro
Vortaro en omna lingui
Wikilibri
Libri quin omnu povas krear
Wikicitaro
Citi e famoza paroli
Wikifonto
Libri sen kopiyuro quin omnu povas lektar
Wikispecii
Katalogo pri animali en la mondo
Wikinews
Novaji kreita da omnu
Wikimedia Commons
Imaji, soni, edc.
Meta
Hempagino por la Wikimedia
Linguo