Yesero

Ye situato en a val de Gavín, sobre o barranco de Sía y entre a sierra Tendennera y o mont Erata. L'acceso a o lugar se fa por a carretera N-260 que comunica Biescas y Broto, por meyo d'o puerto de Cotefablo.

A suya temperatura anyal ye 9.59 °C, con una temperatura meya en chinero de 2.78 °C y en chulio de 18.75 °C.^[1]

Apareixeba ya en os documentos de 1076 y en l'anyo 1488 b'heba diez fuegos. A la fin d'o sieglo XV yera a población mas gran d'a val.

O nombre d'o lugar puet venir d'o latín "gypsum" que significa cheso.

A suya ilesia parroquial, la Ilesia de Sant Saturnín de Yesero,^[2] adedicada a Sant Saturnín ye d'o sieglo XVII, construyita sobre atra mas antiga que yera d'estilo romanico sarrablés, d'a que encara s'alzan dos chicotas finestras en a suya torre.

Tamién destaca l'armita d'a Virchen d'as Nieus, situata en a confluyencia d'os barrancos de Sía y d'o Infierno, fue construyita en os sieglo XVII. En 1885 se diz que a Virchen d'as Nieus intrecedió por os habitants de Yesero ta librar-los d'una epidemia de colera que b'heba en Biescas y Gavín.

Aintro d'a suya arquitectura popular b'ha casas d'os sieglo XVIII con os tipicos elementos pirenencos, como as chamineras tronconicas y os espantabroixas. Destaca prencipalment a Casa de la Pez, un edificio d'o sieglo XV a on antigament se feba "pegunta", "pez", u "pego", actividat economica prencipal de Yesero. Ista casa tamién ha estato en a suya historia ayuntamiento, escuela, garchola y fustería. Ye por ixo que a embotada que se da a os yeserenses ye "pecers" (tamién "pulidos")

As casas tradicionals en Yesero son Camón, Rodrigo, de Usla, Chuanica, Macuarrer, Salvador, Agustín, Lazarico, Chila, Fuendalón, Tristán, Orús, Mariola, Pascual, Sebastián, Marco, Biegas, Antona, Barbero, Casasús, Mandadilla, Sastre, Cazcarro, Chuana, Lisón, Launa, Bonachón, Barón, Teresa, Coix, Petrincad, Aniel, Francho, de Chacó, de Moreo, Nadal, Juana, Ruaba, Ferrero y Ferrera.