Universitato de Upsalo

Partoj
Partoj	Uppsala University Library (en) , Gustavianum (en) , Carolina Rediviva (en) , University Hall (en) kaj Uppsala Botanical Garden (en) vd

Universitato de Upsalo
Uppsala universitet
universitato ; registara organizaĵo de Svedio
moto	Gratiae veritas naturae; (Vero per la graco de Dio kaj per la naturo)
Informoj
fondodato	la 27-an de februaro 1477
fondinto(j)	Sten Sture la Maljuna • Jakob Ulvsson vd
speco	ŝtata
Situo
Geografia situo	59° 51′ 27″ N, 17° 37′ 44″ O (mapo)59.857517.628888888889Koordinatoj: 59° 51′ 27″ N, 17° 37′ 44″ O (mapo)
lando	Svedio
urbo	Upsalo, Svedio
adreso	Dag Hammarskjölds Väg 7, 752 37 Uppsala
poŝtkodo	75105
Nombroj
nombro de studentoj	35 556 vd (stato: 2020)
retejo	Oficiala retpaĝaro [+]
Listoj
membro de
	Guild of European Research-Intensive Universities (en) (2022–); arXiv (2021–); Testbed Sweden Precision Health Cancer (en) ; Health Data Sweden (en) ; Science for Life Laboratory (en) ; Matariki Network of Universities (en) ; Asocio de Eŭropaj Universitatoj ; European Open Science Cloud Association (en) ; Koimbra Grupo ; Association of Swedish Higher Education Institutions (en) ; vd
filiita al
	Koimbra Grupo ; vd
filioj
	Center for Clinical Research Dalarna (en) ; vd
Partoj
Partoj	Uppsala University Library (en) , Gustavianum (en) , Carolina Rediviva (en) , University Hall (en) kaj Uppsala Botanical Garden (en) vd
jura formo	state entity vd
	Universitato de Upsalo (Svedio)
	Universitato de Upsalo (Svedio)
	Universitato de Upsalo
	v • d • r

La Universitato de Upsalo (svede Uppsala universitet) en la sveda urbo Upsalo estas la plej malnova publika universitato en Skandinavio. Ĝi estis fondita la 27-an de februaro 1477, sed ne funkciis sub la regado de Gustavo Vasa kaj certan tempon poste. En 1595 la universitato denove komencis sian laboron. Studis en ĝi interalie Carl Michael Bellman, Christopher Polhem, Gustaf Fröding kaj Carl von Linné. De 1891 ĝis 1892 instruis tie Théophile Cart. La institucio apartenas al la Koimbra Grupo, internacia asocio de 41 universitatoj en Eŭropo.

Historio

Kvazaŭ motoro de la elformiĝado de la Universitato de Upsalo estis ĉefepiskopo Jakob Ulvsson. Antaŭ li la instruo konsistis precipe el prelegoj pri filozofio, juro kaj teologio dum ne okazis ia ajn eduko pri tekniko aŭ naturscienco. La teologia fakultato longe estis la gravita centro de la universitato.

Listo de iamaj universitatanoj

Laurentius Petri Nericius
(1499-1573)
Laurentius Gothus
(1565-1646)
Olof Rudbeck
(1630–1702)
Anders Spole
(1630-1699)
Olaus Rudbeckius
(1660–1740)
Emanuel Swedenborg
(1688–1772)

Johannes Messenius (1579-1636), sveda historiisto
Nicolaus Olai Campanius (1593–1624), pastro
Georg Stiernhielm (1598–1672), sveda poeto, lingvisto
Johan Campanius (1601–1683), luterana pastro
Karlo la 10-a (Svedio) (1622-1660)
Anders Spole (1630-1699), matematikisto kaj astronomo
Olof Rudbeck la maljuna (1630–1702), botanikisto kaj kuracisto
Jakobo Arrhenius (1642-1725), himnoverkisto, historiisto, rektoro, profesoro pri historio
Andreas Drossander (1648-1696), rektoro
Olaus Rudbeckius la juna (1660–1740), botanikisto
Christopher Polhem (1661–1751), inĝeniero kaj elpensisto
Emanuel Swedenborg (1688–1772), scienculo, filozofo kaj religia mistikulo
Samuel Klingenstierna (1698–1765), matematikisto kaj fizikisto
Georg Brandt (1694-1768), sveda kemiisto, malkovrinto de la kobalto
Anders Celsius (1701–1744), astronomo, matematikisto kaj fizikisto
Peter Artedi (1705–1735), naturalisto kaj patro de la Iktiologio
Karolo Lineo (1707–1778), naturalisto kaj botanikisto
Johan Ihre (1707-1780), filologo
Johan Gottschalk Wallerius (1709–1785), kemiisto kaj mineralogo
Arvid Afzelius (1714-1789), sveda predikanto
Israel Acrelius (1714–1800), luterana misiisto
Pehr Kalm (1716–1779). botanikisto
Pehr Wilhelm Wargentin (1717–1783), astronomo, unua direktoro de la Observatorio de Stokholmo
Fredric Hasselquist (1722–1752), naturalisto kaj vojaĝanto
Anders Chydenius (1729-1803), kleriko kaj ekonomikisto
Johan Carl Wilcke (1732–1796), fizikisto
Peter Forsskål (1732–1763), esploristo, orientalisto kaj naturalisto
Daniel Solander (1733-1782), botanikisto
August Ludwig von Schlözer (1735-1809), germana historiisto
Torbern Bergman (1735–1784), kemiisto
Johann Beckmann (1739–1811), scienca verkisto
Carl Michael Bellman (1740–1795), poeto
Adam Kuhn (1741–1817), kuracisto de Georgo Vaŝingtono
Johan Zoega (1742–1788), dana botanikisto kaj ekonomikisto
Carl Peter Thunberg (1743–1828), botanikisto
Samuel Gustaf Hermelin (1744-1820), usona ambasadoro en Svedio
Johan Christian Fabricius (1745–1808), dana entomologo
Johan Gottlieb Gahn (1745–1818), mineralogo, malkovrinto de manganezo
Anders Sparrman (1748–1820), kuracisto kaj naturalisto
Jonas Carlsson Dryander (1748-1810), naturalisto kaj bibliografo, bibliotekisto de la Reĝa Societo
Carl Gustaf Nordin (1749–1812), historiisto, antikvaĵisto kaj politikisto, episkopo de Härnösand ekde 1812.
Adam Afzelius (1750–1837), botanikisto
Anders Dahl (1751–1789), botanikisto kiu donis sian nomon al la floro dalio
Johan Afzelius (1753-1837), profesoro pri kemio
Peter Gustaf Tengmalm (1754–1803), sveda kuracisto kaj naturalisto
Hans Henric von Essen (1755–1824), plenpotenca guberniestro de Stokholmo, ĝenerala guberniestro de Norvegio
Erik Acharius (1757–1819), botanikisto
Pehr von Afzelius (1760-1843), kuracisto
Johano Gadolino (1760–1852), kemiisto, fizikisto kaj mineralogo
Anders Gustaf Ekeberg (1767–1813), kemiisto, malkovrinto de tantalo
Jöns Jacob Berzelius (1779-1848), sveda kemiisto
Göran Wahlenberg (1780–1851), botanikisto
Erik Gustaf Geijer (1783–1847), historiisto, poeto kaj komponisto
Nils Gabriel Sefström (1787–1845), kemiisto, malkovrinto de vanadio

Anders Celsius
(1701–1744)
Christopher Polhem
(1661–1751)
Johan Gottlieb Gahn
(1745–1818)
Anders Sparrman
(1748–1820)
Jonas Carlsson Dryander
(1748-1810)
Johan Afzelius
(1753-1837)

Per Daniel Amadeus Atterbom (1790-1855), poeto kaj profesoro pri poetiko
Gustaf Nils Algernon Stierneld (1791–1868), ĉefministro pri eksterlandaj aferoj
Johan August Arfwedson (1792–1841) kemiisto, malkovrinto de litio
Erik Johan Stagnelius (1793–1823) poeto
Elias Magnus Fries (1794–1878), botanikisto, la patro de moderna funga taksonomio
Lars Levi Laestadius (1800–1861), kleriko kaj botanikisto
Carl August Hagberg (1810–1864), lingvisto kaj tradukisto
Gustaf Unonius (1810–1902), episkopa pastro
Anders Jonas Ångström (1814-1874), astronomo kaj fizikisto
Bengt Danielsson (1821-1997), antropologo
Karlo la 15-a (1826-1872)
Princo Gustaf, Duko de Uppland (1827–1852)
Tobias Robert Thalén (1827–1905), astronomo kaj fizikisto, spektroskopiaj esploroj
Oskar la 2-a (1829-1907), sveda princo kaj komponisto
Alarik Frithiof Holmgren (1831–1897), fiziologo
Artur Hazelius (1833–1901), fondinto de la Nordia muzeo
Nils Christoffer Dunér (1839–1914), astronomo, profesoro de astronomio
Lars Fredrik Nilson (1840–1899), kemiisto, malkovrinto de skandio
Per Teodor Cleve (1840–1905), kemiisto kaj geologo.
Gustaf Retzius (1842–1919), anatomiisto
Oscar Montelius (1843-1921), arkeologo
Gustaf de Laval (1845–1913), inĝeniero
Gösta Mittag-Leffler (1846–1927), matematikisto, profesoro kaj rektoro de la Kolegio Universitato de Stokholmo
Oskar Backlund (1846–1916), astronomo
Salomon Eberhard Henschen (1847–1930), kuracisto kaj neŭrologo
Karl Oskar Medin (1847–1928), infankuracisto
Gerard De Geer (1848–1943), geologo
August Strindberg (1849–1912), novelisto kaj dramaturgo
Knut Wicksell (1851–1926) ekonomikisto
Adolf Noreen (1854–1925), lingvisto
Henrik Schück (1855–1947), literatura historiisto
Adolf Appellöf (1857–1921), zoologo
Carl Aaron Swensson (1857–1904), usona luterana pastro
Knut Ångström (1857–1910), fizikisto
Axel Munthe (1857–1949), kuracisto kaj verkisto
Gustavo la 5-a (1858-1950)
Svante Arrhenius (1859–1927), fizikisto kaj kemiisto, en 1903 nobelpremiito
Gustaf Fröding (1860–1911), poeto
Hjalmar Branting (1860–1925), en 1921 nobelpremiito
Ivar Otto Bendixson (1861–1935), matematikisto, profesoro kaj rektoro de la Kolegio Universitato Stokholmo
Princo Karlo, duko de Västergötland (1861-1951)
Allvar Gullstrand (1862–1930) oftalmologo; en 1911 nobelpremiito
Carl Charlier (1862–1934), astronomo, profesoro kaj direktoro de la Astronomia Observatorio de la Universitato de Lund
Oscar Levertin (1862–1906), poeto kaj kritikisto
Erik Axel Karlfeldt (1864–1931), en 1931 literatura nobelpremiito (postmorte)
Rudolf Kjellén (1864-1922), politika scienculo
Princo Eugenio, duko de Närke (1865-1947), artisto kaj artokolektisto
Sven Hedin (1865–1952), verkisto, en 1935 honora doktoro
Erik Ivar Fredholm (1866–1927), matematikisto kiu establigis la modernan teorion de la integralaj ekvacioj
Nathan Söderblom (1866–1931), profesoro de kompara religio, ĉefepiskopo de Upsalo kaj en 1931 nobelpremiito
Abraham Langlet (1868-1936), kemiisto kiu malkovris heliumon in 1895 kune kun Per Teodor Cleve

Erik Acharius
(1757–1819)
Johan Gadolin
(1760–1852)
Anders Gustaf Ekeberg
(1767–1813)
Erik Gustaf Geijer
(1783–1847)
Samuel Klingenstierna
(1698–1765)
Torbern Bergman
(1735-1784)

Hjalmar Söderberg (1869–1941), novelisto
Helge von Koch (1870–1924), matematikisto
Nils Edén (1871–1945), historiisto kaj liberala politikisto
Johan Gunnar Andersson (1874-1960), arkeologo
V. Walfrid Ekman (1874–1954), oceanografo
Karl Gustaf Westman (1876–1944), ministro pri justico
Robert Bárány (1876–1936) kuracisto, en 1914 nobel-premiito
Thomas Hakon Grönwall (1877–1932), matematikisto
Valfrid Palmgren (1877–1967), reformistino de la publikaj lernejoj
Eli Heckscher (1879-1952), ekonomika historiisto
Yngve Larsson (1881–1977), urboplanisto kaj ŝtatestro
Gustavo la 6-a (1882-1973)
David Enskog (1884–1947), matematikisto
Theodor Svedberg (1884–1971), sveda kemiisto kaj en 1926 nobelpremiito
Manne Siegbahn (1886–1978), sveda fizikisto kaj en 1924 nobelpremiito
Östen Undén (1886–1974), profesoro de civila rajto
Gerhard Lindblom (1887–1969), etnografo
Fritz Carlson (1888–1952), matematikisto
Bernhard Karlgren (1889-1978), sinologo
Henrik Samuel Nyberg (1889-1974), orientalisto
Hildegard Björck (1889-1974), unua virino kiu konkludis akademian gradon en Svedio
Erik Stensiö (1891–1984), paleozoologo
Pär Lagerkvist (1891–1974), novelisto kaj en 1951 nobel-premiito pri literaturo
Torsten Carleman (1892–1949), matematikisto
Gunnar Malmquist (1893–1982) astronomo kaj profesoro
Per Jacobsson (1894–1963), sveda ekonomikisto
Gustaf Einar Du Rietz (1895–1967), botanikisto
Bertil Lindblad (1895–1965), astronomo, profesoro kaj direktoro de la Observatorio de Stokholmo
Finn Malmgren (1895–1928), arkta esploristo
Rolf Maximilian Sievert (1896–1966), fizikisto, profesoro de la Universitato de Stokholmo
Georges Dumézil (1898-1986), erudiciulo pri kompara religio
Karin Boye (1900–1941), poetino kaj novelistino
Alva Myrdal (1902–1986), diplomato kaj en 1982 nobelpremiito
Arne Tiselius (1902–1971), biokemiisto kaj en 1948 nobelpremiito
Filip Hjulström (1902–1982) geografo
Hugo Theorell (1903–1982), en 1955 nobelpremiito pri fiziologio kaj medicino
Åke Wallenquist (1904–1994), astronomo
Dag Hammarskjöld (1905–1961), nobelpremiito
Arne Beurling (1905–1986), matematikisto
Erik Jarvik (1907–1998), paleozoologo, profesoro de la Sveda Muzeo pri Natura Historio
Harald Bergström (1908–2001), matematikisto
Hannes Alfvén (1908–1995), 1970 nobelpremiito pri fiziko
Gösta Knutsson (1908–1973), radio-produktoro kaj verkisto de libroj por infanoj
Kai Siegbahn (1918-2007), fizikisto kaj nobelpremiito
Sara Lidman (1923–2004), novelisto
Stane Dolanc (1925–1999), jugoslava politikisto
Michel Foucault (1926-1984), franca filozofo kaj profesoro
Karl Jöreskog (1935–), statistikisto
Peter Nilson (1937–1988), novelisto, eseisto kaj astronomo
Jan Stenbeck (1942–2002), sveda media proprietulo
Anna Lindh (1957–2003), ministrino pri eksterlandaj aferoj

Vidu ankaŭ

En sveda Vikipedio:

Referencoj

Eksteraj ligiloj

Universitato de Upsalo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio Universitato de Upsalo en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Bibliotekoj

Universitato de Upsalo
Elektronika publikiga centro Arkivigite je 2005-10-28 per la retarkivo Wayback Machine