Կայսր Նորթոն
Ջոշուա Աբրահամ Նորթոն (հունվարի 17, 1811 կամ փետրվարի 4, 1818[1], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[2] - հունվարի 8, 1880[3], Սան Ֆրանցիսկո, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), նույն ինքը՝ Կայսր Նորթոնը, Սան Ֆրանցիսկոյի բնակիչ, ով 1859 թվականին իրեն հռչակեց "Նորթոն I, Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Կայսր"[4], ապա նաև՝ "Մեքսիկայի տիրակալ"[5]:
Կայսր Նորթոն | |
---|---|
Ծնվել է՝ | հունվարի 17, 1811 կամ փետրվարի 4, 1818[1] |
Ծննդավայր | Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[2] |
Մահացել է՝ | հունվարի 8, 1880[3] |
Վախճանի վայր | Սան Ֆրանցիսկո, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ |
Woodlawn Memorial Park Cemetery և Սան Ֆրանցիսկո | |
Երկիր | ԱՄՆ |
գահի հավակնորդ և գործարար |
Նորթոնը ծնվել է Անգլիայում, բայց կյանքի մեծ մասն անցկացրել է Հարավային Աֆրիկայում։ Նա արտագաղթել է Սան Ֆրանցիսկո այն բանից հետո, երբ իր հոր ունեցվածքից ստացել է 40.000 դոլար հրիտակ (ինչը համարժեք է 1,1 միլիոն դոլարի՝ 2014 թ. կուրսով)։ Նա սկսեց զբաղվել գործարարությամբ, սակայն անհաջողություն կրեց՝ ներդնելով պերուական բրնձի գործի մեջ[6]։
Նորթոնը փորձեց դատարանի միջոցով լուծել բրնձի վերաբերյալ իր պայմանագիրը, սակայն անհաջողություն կրելուց հետո նա դադարեց հանրային կերպար լինելուց։ Նա կրկին հայտնվում է 1859 թ. սեպտեմբերին, երբ իրեն հռչակում է Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Կայսր[7]։ Թեև նա որևէ քաղաքական ազդեցություն չուներ և հիմնականում իր շրջապատի կողմից ենթարկվում էր ծաղրի, բայց Սան Ֆրանցիսկոյում նրան ընդունում էին որոշակի հարգանքով և նրա պատվին թողարկված դրամն օգտագործվում էր այն հաստատություններում, ուր նա հաճախ էր այցելում։
Կենսագրություն
խմբագրելՆորթոնի ծնողներն անգլիացի հրեաներ էին՝ հողագործ և վաճառական Ջոն Նորթոնը և հաջողակ վաճառական Աբրահամ Նորդենի դուստր՝ Սարա Նորդենը[8][9][10]։
Ամենայն հավանականությամբ Նորթոնը ծնվել է Դեփթֆորդի Քենթիշ ավանում, որը ներկայում Լոնդոնի շրջագծի մեջ է[9][11]։
Նրա ծննդյան տարեթիվը ճշգրիտ հայտնի չէ, ըստ տարբեր տվյալների այն տատանվում է 1814-1820 թվականների միջակայքում[12][13][14][15][16][17][18][19][20]։
Իրեն կայսր հռչակելը
խմբագրել1859 թ. դրությամբ Նորթոնը վերջնականապես հիասթափվեց իր կարծիքով՝«ԱՄՆ-ի իրավական և քաղաքական կառուցվածքի անպետքությունից»։ 1859 թ. սեպտեմբերի 17-ին նա նամակներ հղեց քաղաքի տարբեր թերթերին՝ իրեն հռչակելով «Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների Կայսր»։
Այդ մասին լուրն առաջին անգամ տպագրվեց San Francisco Bulletin թերթում որպես երգիծական նյութ[21]։ Նորթոնը հետագայում իրեն հռչակեց նաև «Մեքսիկայի Տիրակալ», այդպիսով սկիզբ դնելով իր 21-ամյա աննախադեպ և անլուրջ իշխանությանն Ամերիկայում։
Ինքնահռչակ կայսրն օգուտ չէր տեսնում օրենսդրական մարմնի մեջ և 1859 թ. հոկտեմբերի 12-ին նա «ցրում է» ԱՄՆ Կոնգրեսը։ 1860 թ. նա հրաման է արձակում, որով հրահանգում է կաթոլիկ և բողոքական եկեղեցիներին՝ իրեն հռչակել «Կայսր»։ 1869 թ. օգոստոսի 12-ին նա լուծարում է ԱՄՆ-ի Հանրապետական և Դեմոկրատական կուսակցությունները։
Հետաքրքրական է, որ Նորթոնն առաջարկում էր ստեղծել Ազգերի լիգա[22]։
Վերջին տարիները և մահը
խմբագրել1867 թ. ոստիկանությունը նրան ձերբակալում է՝ հարկադիր մտավոր բուժման ուղարկելու նպատակով, սակայն հանրային ճնշման տակ նրան ազատ են արձակում։
1880 թ. հունվարի 8-ի երեկոյան՝ Կալիֆորնիայի Գիտությունների ակադեմիայում դասախոսության գնալու ճանապարհին Նորթոնը կորցնում է գիտակցությունը։ Մինչ ոստիկանության կանչած շտապ օգնության կառքը տեղ կհասներ, Նորթոնը մահանում է։
Հիշատակը
խմբագրելՄարք Տվենի «Հեքլբերի Ֆինի արկածները» գրքում Արքայի կերպարը հիմնված է Ջոշուա Նորթոնի անձի վրա[23]։
ՆորթոնըՌոբերտ Լյուիս Սթիվենսոնի 1892 թ. «Նավաբեկված»-ը նորավեպի կերպարներից մեկն է[23]։
1980 թվականի հունվարին Սան Ֆրանցիսկոյում կազմակերպվեցին միջոցառումներ՝ նվիրված «Միացյալ Նահանգների առաջին և միակ Կայսեր» մահվան հարյուրամյա տարելիցին[5]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրելՎիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կայսր Նորթոն» հոդվածին։ |