Կրետինիզմ

Կրետինիզմի պատճառները կապված են հողում և ջրում յոդի բնական (էկզոգեն) պակասության կամ էնդոգեն անբավարարության հետ։ Հիվանդությունն արտահայտվում է մարդկանց ու կենդանիների վահանագեղձի չափերի մեծացումով։

Հաճախ տարածված է լեռնային վայրերում՝ Ալպեր և Պիրենեյներ (Եվրոպա), Հիմալայներ (Ասիա), Կորդիլիերներ (Հարավային Ամերիկա)։ Իջվի կղզու ինն հազար բնակիչների 1,1 %-ի մոտ առկա է այս հիվանդությունը^[1]։

Կրետինիզմով տառապողների մարմնակազմվածքն անհամաչափ է. վերջույթները կարճ են, ոտքերը ծուռ, դաստակները լայն, մատները կարճ, դեմքը փքված, ճակատը նեղ, քիթը թամբաձև, ակնախոռոչները խոր, ականջները մեծ։ Լեզուն լայն է և բերանում չի տեղավորվում, ատամները քիչ են։ Մաշկը գունատ է, չոր, մազածածկույթն աղքատ։ Հաճախակի լինում են աճուկային ու պորտային ճողվածքներ։ Սեռական օրգանները, ինչպես նաև երկրորդային սեռական հատկանիշները թերզարգացած են, նյութափոխանակությունը՝ խանգարված, լսողությունը՝ թույլ։ Հիվանդները դանդաղաշարժ են, քնկոտ, որևէ աշխատանք կատարելու անընդունակ։ Խանգարված է նաև խոսակցական ակտը։

Բուժվում է վահանագեղձի անբավարարությունը կոմպենսացնող պատրաստուկների միջոցով՝ թիրեիդին կամ տրիյոդ թիրոզին։ Կանխարգելումը կատարվում է ջրի և սննդի յոդացում։