Միավորների փոխակերպումներ

Վիքիմեդիայի նախագծի ցանկ

Միավորների փոխակերպումներ, ֆիզիկական մեծությունների միավորների մի համակարգից մյուսի անցում՝ սովորաբար վերահաշվարկի գործակցի միջոցով։

Կատարման եղանակ

խմբագրել

Փոխակերպումը կախված է կոնկրետ իրավիճակից և նախատեսված նպատակից։ Այն կարգավորվում է նորմերով, համաձայնագրերով, տեխնիկական բնութագրերով կամ հրապարակված այլ չափանիշներով։ Ինժեներական գնահատումը կարող է ներառել այնպիսի գործոններ, ինչպիսիք են։

  • Չափման ճշգրտություն և դրա հետ կապված չափման սխալ․
  • Վիճակագրական վստահության միջակայք կամ նախնական չափումներ թույլատրելի միջակայքը․
  • Չափման նշանակալի թվերի քանակը։
  • Չափումների ենթադրյալ օգտագործումը, ներառյալ թույլտվությունները։
  • Հին չափումներում օգտագործվող միավորների և դրանց ածանցյալների պատմական սահմանումները։ Օրինակ, մետրական տոննան (1000 կգ) և անգլիական տոննան (պատմական զանգվածի միավոր, մոտ 1016 կգ)։

Որոշ փոխակերպումներ մի համակարգի միավորներից այլ համակարգ ճշգրիտ են, առանց ավելացման կամ նվազեցման։ Ընդ որում, չի օգտագործվում չափվող մեծությունների ֆիզիկական կոնֆիգուրացիայի փոփոխությունը ։

Այլ դեպքերում, այն չի կարող լինել ճշգրիտ և համարժեք։ Այն փոխում է չափման արժեքները և միավորները նոր համակարգի ավելի հարմար արժեքներով։ Երբեմն, երբ օգտագործվում է մի փոքր այլ կոնֆիգուրացիա կամ ձևաչափերի, երբեմն թույլատրվում և օգտագործվում է անվանական արժեքը։

Փոխակերպման գործակիցները

Միավորների մետրական համակարգի փոխակերպումները միջև կարելի է ճանաչել իրենց տասնորդական նախածանցների միջոցով (օրինակ, 1 կիլոգրամ = 1000 գրամ, 1 միլիգրամ = 0,001 գրամ), բացառություններ են կազմում այլ հայտնի անուններով արժեքների համար (օրինակ, 1 միկրոն = 10−6 մետր)։

Աղյուսակների դասավորություն

Յուրաքանչյուր աղյուսակում միավորները դասավորված են այբբենական կարգով և ՄՀ միավորները (հիմնական կամ ածանցյալ) առանձնացվում են գույնով։

Փոխակերպման գործակիցների աղյուսակներ

խմբագրել

Աղյուսակում տեղադրված է յուրաքանչյուր ֆիզիկական մեծության համար օգտագործվող գործակիցների ցուցակը։ Որոշ ֆիզիկական մեծությունների համար ներկայացված են որոշակի թվով տարբեր միավորներ (երբեմն միայն պատմական հետաքրքրություն ներկայացնող) և համապատասխան մեծության ՄՀ միավորներում արտահայտման ձևը։

Պարզաբանում
ՊատկերանշանՍահմանում
ճշգրիտ հավասար է
մոտավոր հավասար է
digitsվերևում գծիկով թվերը անվերջ կրկնվում են, պարբերաբար կրկնվող տասնորդական կոտորակներ
(И)հիմնականում պատմական հետաքրքրություն է ներկայացնում

Ժամանակի միավորներ

խմբագրել
Ժամանակ
Միավորի անվանումՊայմանական նշանՍահմանումԿապը ՄՀ-ի հետ
Ժամանակի ատոմական միավոր ; au≡a/α․c (a-Բորի շառավիղ, c-լույսի արագություն,)≈ 2,418884254×10−17 վ
Դարդար (в.); c≡ 100 տարի= 3,1556952 Գվ[note 1][note 2]
Տարի (ընդհանուր)տարի, y կամ yr≡365 օր= 31,536 Մվ[note 2][note 2][1]
Տարի (գրիգորյան)տարի ,y կամ yr= 365,2425 օր,մեկ տարվա և նահանջ տարվա օրերի միջին արժեքը (365+366)/4 ։= 31,556952 Մվ[note 2]
Տարի (հուլիան)տարի, y կամ yr= 365,25 օր, մեկ տարվա և նահանջ տարվա օրերի միջին արժեքը յուրաքանչյուր 4 տարում= 31,5576 Մվ
Տարի ( նահանջ)տարի, y կամ yr366 օր= 31,6224 Մվ[note 2][1]
Տարի (արևային)տարի, y կամ yr≡Այն ժամանակահատվածը, որի ընթացքում Արեգակըը ավարտում է Տարվա եղանակների փոփոխության մեկ ցիկլը, օրինակ, մեկ գարնանային գիշերահավասարից մինչև հաջորդը[Converter 1] մոտավորապես 365,24219 օր, ամեն օր հավասար է 86400 վայրկյան (ՄՀ)[2]։≈ 31,556925 Մվ
Տարի (սիդերիկ)տարի, y կամ yr≡Այն ժամանակահատվածը, որի ընթացքում Արեգակը Երկրից դիտելիս կատարում է աստղերի (Երկնային ոլորտի) նկատմամբ մեկ լրիվ պտույտ, մոտավորապես 365,256363 օր (Արեգակի շուրջ Երկրի պտտման պարբերությունը)։
≈ 31,5581497632 Մվ
Տասնյակ տարիdec≡ 10 տարի= 315,569520 Մվ[note 1][note 2]
Կե (միավոր)Չինական ավանդական ժամանակահատված
1100 օր = 14,4 րոպե
= 864 վ
Մաքս (ժամանակի միավոր)≡ 10−8 վ= 10 նվ
Ամիս(լրիվ, լուսնային օրացույց)ամիս, mo≡ 30 օր[3]= 2,592×106 վ[note 2]
Ամիս (միջին գրիգորյան)ամիս, mo= 30,436875 օր≈ 2,6297 Մվ[note 2]
Ամիս (թերի, լուսնային օրացույց)ամիս, mo≡ 29 օր[3]= 2,5056 Մվ[note 2]
Ամիս (սինոդիկ)ամիս, moԼուսնի փուլերի լրիվ ցիկլ≈ 29,530589 օր (միջինում)≈ 2,551 Մվ
մեթոնի ցիկլ≡ 110 ամիս (29 օր) + 125 ամիս (30 օր) = 6940 օր≈ 19 տարի= 599,616 Մվ
ակնթարթ (ժամանակահատված), տերցիաj≡1/100 վ= 16,6 մվ
ակնթարթ (ալտերնատիվ),ja≡1/1000 վ= 10 մվ
միլիօրմօր= 86,4 վ
Րոպեր, min≡ 60 վ, նահանջ վայրկյանների պատճառով կարող է լինել 59 վ կմ 61 վ,= 60 վ[note 2]
Մոմենտ≡ 90 վ միջնադարյան անգլիական ժամանակի միավոր, որը հավասար է 1,5 րոպեի։= 90 վ
Շաբաթշաբաթ, wk≡ 7 օր = 168 ժ = 10 080 րոպե= 604,8 կվ[note 2]
օկտատարի= 8 տարի յուր․ 365,25 օր = 2922 օր= 252,4608 Մվ[note 2]
Պլանկի ժամանակ≡ (Gℏc5)12≈ 1,351211868·10−43 վ
հնգամյակ (лат. lustre; lustrum)≡ 5 տարի յուրաքանչյուրը 365 օր= 157,68 Մվ
ՍվեբերգՍվ, S≡ 10−13 վ= 1×10−13 վ
Վայրկյանվ, sՎայրկյանը, դա ճառագայթման 9 192 631 770 պարբերությունն է, որը համապատասխանում է, ցեզիում-133 ատոմի՝ 0 K ջերմաստիճանում, հիմնական վիճակի գերբարակ մակարդակների մեջ անցումներին[6], աստղագիտության մեջ․այն ժամանակահատվածն է, որի ընթացքում լույսն անցնում է 299 792 458 մետր։ՄՀ հիմնական միավոր
սիգմա≡ 10−6 վ= 1 մկվ
օրօր,d= 24 ժ = 1440 մ= 86,4 կվ[note 2]
օր (աստղային, սիդերիկ)օր, д≡ Երկրի մեկ անգամ առանցքի շուրջը շրջապտույտի ժամանակն է, ինչը որոշվում է դիտարկվող միջօրեականով շատ հեռավոր աստղագիտական օբյեկտների անցմամբ ( Երկնային Միջազգային կոորդինատային համակարգ)։≈ 86,1641 կվ
հազարամյակ≡ 1000 տարի= 31,556952 Գվ[note 1][note 2]
ՖորտնայթfnԺամանակահատված, որը հավասար է երկու շաբաթվան։
≡ 2 շաբաթ
= 1,2096 Մվ[note 2]
հելեկhelek= 3,3 վ
Հիպարքոսի ցիկլ= 9,593424 Գվ
Կալիպի ցիկլ= 2,396736 Գվ կամ 2,3983776 Գվ
Սիրիուսի ցիկլSothic cycle= 460,74096 Տվ
ժամժ, h≡ 60 րոպե= 3,6 կվ[note 2]
Ծանոթագրություն
  1. 1,0 1,1 1,2 Основывается на среднем грегорианском годе, см. определение длины года.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 В случае UTC, длина этой единицы может увеличиваться или уменьшаться в зависимости от числа Секунда координации, которые попадают в наблюдаемый интервал.

Ճնշման միավորներ

խմբագրել
Ճնշում
Անվանական միավորներՊատկերանշանՈրոշումԿապը ՄՀ-ի հետ
Մթնոլորտ (ստանդարտ)մթ; атм; at; atm≡ 101325 Պա[7]
մթնոլորտ (տեխնիկական)մթ; at≡ 1 կգվ/սմ2= 9,80665×104 Պա [7]
բարբար; bar≡ 105 Պա
դյույմ ջիր սյուն (39,2 °F)inH2O≈ 999,972 կգ/մ3 × 1 դյույմ × ɡ0≈ 249,082 Պա [7]
դյույմ սնդիկի սյունinHg≡ 13595,1 կգ/մ3 × 1 դյույմ × ɡ0≈ 3,386389×103 Պա[7]
կիլոգրամ-ուժ քառակուսի մետրի վրակգվ/մմ2; kgf/mm2≡ 1 կգվ/մմ2= 9,80665×106 Պա [7]
կեն քառակուսի դյույմի վրաksi≡ 1 կեն/դյույմ2≈ 6,894757×106 Պա [7]
միկրոբար, բերիա (ՍԳՎ միավոր)≡ 1 դին/սմ2= 0,1 Պա
միկրոմետր սնդիկի սյուն, միլիտորմՏոր, мкмHg; mTorr, mHg≡ 13595,1 կգ/մ3 × 1 մ × ɡ0 ≈ 0,001 տոր≈ 0,1333224 Պա [7]
միլիմետր ջրի սյուն (3,98 °C)մմ․ջր․սն, ммH2O; mmH2O≈ 999,972 կգ/մ3 × 1 մմ× ɡ0 = 0,999972կգվ/մ2= 9,80638 Պա
միլիմետր սնդիկի սյուն; տորՏոր, ммHg; Torr, mmHg≡ 13595,1 կգ/մ3 × 1 մմ × ɡ0 ≈ 1 տոր≈ 133,3224 Պա [7]
պասկալ (ՄՀ միավոր)Պա; Pa≡ Ն/մ2 = կգ/(մ·վ2)= 1 Պա [8]
պյեզա ( ՄՏՎ միավոր)պզ; pz≡ 1000կգ/մ·վ2= 103 Պա = 1 կՊա
սանտիմետր ջրի սյուն (4 °C)սմ․ջր․սյուն; смH2O; cmH2O≈ 999,972 կգ/մ3 × 1 սմ × ɡ0≈ 98,0638 Պա [7]
սանտիմետր սնդիկի սյունսմ․սնդ․սն; cmHg≡ 13595,1 կգ/մ3 × 1 սմ× ɡ0≈ 1,33322×103 Պա [7]
երկար տոննա (անգլիական) քառակուսի ֆուտի վրա≡ 1 երկար տոննա × ɡ0 / 1 sq ft≈ 1,0725178011595×105Պա
կարճ տոննա (անգլիական) քառակուսի ֆուտի վրա≡ 1 կարճ տոննա × ɡ0 / 1 фут2≈ 9,5760518×104 Պա
տորտոր; torr101 325760 Պա≈ 133,3224 Պա[7]
ֆուտ ջրի սյուն (39,2 °F)ftH2O≈ 999,972 կգ/մ3 × 1 ֆուտ × ɡ0≈ 2,98898×103 Պա [7]
ֆուտ սնդիկի սյունftHg≡ 13595,1 կգ/մ3 × 1 ֆուտ × ɡ0≈ 4,063666×104 Պա[7]
ֆունտ-ուժ քառակուսի ֆունտի վրաpsf≡ 1 ֆունտ-ուժ/ֆունտ2≈ 47,88026 Պա[7]
ֆունտ-ուժ քառակուսի դյույմ վրաpsi≡ 1 ֆունտ-ուժ/դյույմ2≈ 6,894757×103 Պա [7]
պաունդալքառակուսի ֆուտի վրաpdl/sq ft≡ 1 ֆունտ/ֆունտ2≈ 1,488164 Պա [7]

Գործողության միավոր

խմբագրել
Գործողություն
Միավորի անվանումՆշանակումՈրոշումԿապը ՄՀ-ի հետ
գործողության ատոմային միավորauℏ ≡ h≈ 1,05457168×10−34 Ջ·վ [6].

Դինամիկ մածուցիկության միավորներ

խմբագրել
Դինամիկ մածուցիկություն
Միավորի անվանումըՆշանակումՍահմանումԿապը ՄՀ-ի հետ
պասկալ-վայրկյան (ՄՀ միաոր)Պա·վ; Pa·s≡ Ն·վ/մ2, կգ/(մ·сվ)= 1 Պա·վ
պուազ (ՍԳՎ միավոր)Պ; պզ; P≡ 1 Ն·վ/մ2= 0,1 Պա·վ
ֆունտ ֆուտ ժամlb/(ft·h)≡ 1 ֆունտ/(ֆուտ·ժ)≈ 4,133789×10−4 Պա․վ
ֆունտ ֆուտ վայրկյանlb/(ft·s)≡ 1 ֆունտ/(ֆուտ·վ)≈ 1,488164 Պա․վ
ֆունտ ուժ վայրկյան քառակուսի ֆուտի վրաlbf·s/ft2≡ 1 ֆունտ·վ/ֆուտ2≈ 47,88026 Պա․վ
ֆունտ ուժ վայրկյան քառակուսի դյույմի վրաlbf·s/in2≡ 1 ֆունտ·վ/դյույմ2≈ 6894,757 Պա․վ
Երկարություն
Միավորի անվանումՆշանՍահմանումԿապը ՄՀ-ի հետ
անգստրեմÅ≡ 10−10մ≡ 0,1 նմ
արշին (տես․ քայլ)Հին ռուսական երկարության միավոր,հավասար է քայլին

13 սաժեն≡ 4 քառորդ ≡ 16 վերշոկ ≡ 28 դյույմ [9]

≡ 0,7112 մ
աստղագիտական միավորա․մ, AU≡ 149597870700 մ ≈ Երկիր-Արեգակ միջին հեռավորություն≡ 149597870700 մ[10]
բոր, երկարության ատոմական միավորa0= Ջրածնի բորի շառավիղ≈5,2917721092(17)×10−11 մ[11]
վերստ≡ 500 սաժեն≡ 1066,8 մ
ձեռքի դաստակ≡ 4 դյույմ≡ 0,1016 մ
ափ ձեռքի≡ 3 դյույմ= 0,0762 մ
մետր (ՄՀ հիմնական միավոր)
մ≡ Հեռավորությունը, որ անցնում է լույսը 1299 792 458 վայրկյանում [6]

110 000 000 հասարակած- Երկրի կենտրոն հեռավորությունը

≡ 1 մ
Միկրոմետր (հնում՝ միկրոն)մկմ; мк≡ 10−6մ
միլmil≡ 10−3 դյույմ≡ 2,54×10−5 մ
ծովային միլ (միջազգային)Նմ; nmi≡ 1852 մ[12]≡ 1852 մ
ծովային միլ (ԱՄՆ-ում մինչ 1954 թ)≡ 1853,248 մ≡ 1853,248 մ
նանոմետրնմ; nm≡ 10−9 մ≡ 10−9 մ
եղունգ (դերձակային)≡ 214 դյույմ= 0,05715 մ
մատ78 դյույմ= 0,022225 մ
մատ (դերձակային)≡ 412 դյույմ= 0,1143 մ
պարսեկպսկ; pcհեռավորությունն աստղից,որի տարեկան եռանկյունաչափական պարալաքսը հավասար է մեկ անկյունային վայրկյան≈ 3,085677581×1016 մ[13][14]
լուսատարիլուս․տ, ly≡ Մեկ հուլյան տարվա ընթացքում լույսի անցած ճանապարհը (365,25 օր)[15]= 9,4607304725808×1015մ
Տեղեկատվական էնտրոպիա
Միավորի անվանումՆշանակումՍահմանումԿապը ՄՀ-ի հետԿապը բիթերի հետ
բայթԲ, B≡ 8 բիթ= 7,655952(13)×10−23 Ջ/Կ= 23 բիթ
բիթբիթ; bit; b; Sh≡ ln(2) × kB= 9,569940(16)×10−24 Ջ/Կ= 1 բիթ
ՄՀ միավորՋ/Կ; J/K≡ Ջ/Կ= 1 Ջ/Կ
կիլոբայթ(տասնորդական)կբայթ≡ 1000 Բ= 7,655952(13) ×10−20 Ջ/Կ= 8000 բիթ
կիլոբայթԿԲ; ԿԻԲ≡ 1024 Բ= 7,839695(13) ×10−20 Ջ/Կ= 213 բիթ = 8192 бит
նաթ, nip, nepitնաթ; natlog2e ≈ 1,443 բիթ ≡ Կբ= 1,3806505(23)×10−23 Ջ/Կ
նիբլ, տետրադա≡ 4 բիթ= 3,8279760(64)×10−23 Ջ/Կ= 22 բիթ
հարդիթ, դիթ, հարթլիդիթ; ban; Hartln 10 × ԿԲ= 3,1790653(53)×10−23 Ջ/Կ
Զանգված
Միավորի սահմանումՆշանակումՍահմանումԿապը ՄՀ հետ
Զանգվածի ատոմական միավոր ունիվերսալզամ; u; AMU≈ 1,660538921(73)×10−27կг[16]
էլեկտրոնի հանգստի զանգվածme≈ 9,10938291(40)×10−31կգ[17]
դալտոնДаնույնն է ինչ-որ զանգվածի ատոմային միավոր≈ 1,660538921(73)×10−27 կգ[16]
կարատ (մետրական)ct≡ 200 մգ= 200 մգ
կիլոգրամկգ; kg≡ Սևրում գտնվող էտալոնի զանգվածը,Փարիզի մոտ(≈1 լ ջրի զանգված)≡ 1 կգ (ՄՀ հիմնական միավոր)[6]
ածխածնային միավորնույն զանգվածի ատոմային միավոր≈ 1,660538921(73)×10−27 կգ
ֆունտէվ․ֆունտ≡ 0,45359237 կգ = 7000 գրան≡ 0,45359237 կգ
Ուժ
Միավորի անվանումՆշանըՍահմանումԿապը ՄՀ հետ
Ուժի ատոմային միավորme·α2·c2/a0≈ 8,23872206×10−8 Ն[18]
դինա (ՍԳՎ միավոր)դին, dyn≡ գ·սմ/վ2= 10−5 Ն
Կիլոգրամ-ուժ․ ծանրության ուժ-forceկգվ; kgf; kp; Gfɡ0 × 1 կգ= 9,80665 Ն
նյուտոն (ՄՀ միավոր)Ն; N1 կգ զանգվածի արագությունը 1 վայրյանում՝ 1 մ/վ -ով փոխող ուժ [19].= 1 Ն = 1 կգ·մ/վ2

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Время, необходимое для того, чтобы средняя тропическая долгота Солнца (продольная позиция вдоль эклиптики относительно положения на весеннее равноденствие) увеличилась на 360 градусов. (Urban & Seidelmann 2013, Glossary, s.v. year, tropical)
  1. 1,0 1,1 Richards, 2013
  2. Richards, 2013, էջ 587
  3. 3,0 3,1 Pedersen O. (1983). «Glossary» in Coyne, G., Hoskin, M., and Pedersen, O. Gregorian Reform of the Calendar: Proceedings of the Vatican Conference to Commemorate its 400th Anniversary. Vatican Observatory. Available from Astrophysics Data System.
  4. Richards, 1998, էջ 94–95
  5. Steel, 2000, էջ 46
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 Bureau International des Poids et Mesures, 2006
  7. 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 Taylor, 1995, էջ 57—68
  8. Taylor, 1995, էջ 5
  9. Каменцева, Устюгов, 1975
  10. jobs (2012 թ․ սեպտեմբերի 14). «The astronomical unit gets fixed : Nature News & Comment». Nature.com. doi:10,1038/nature.2012,11416. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 31-ին. {{cite web}}: Check |doi= value (օգնություն)
  11. NIST Reference on Constants, Units, and Uncertainty."(2010). National Institute of Standards and Technology. Retrieved October 17, 2014.
  12. International System of Units,(չաշխատող հղում) 8th ed. (2006), Bureau International des Poids et Mesures, Section 4,1 Table 8.
  13. P. Kenneth Seidelmann, Ed. (1992). Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac. Sausalito, CA: University Science Books. p. 716 and s.v. parsec in Glossary.
  14. Парсек // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
  15. The International Astronomical Union and Astronomical Units
  16. 16,0 16,1 CODATA Value: unified atomic mass unit
  17. CODATA Value: atomic unit of mass. (2010). National Institute of Standards and Technology. Retrieved 29 May 2015,
  18. CODATA Value: atomic unit of force. (2006). National Institute of Standards and Technology. Retrieved September 14, 2008.
  19. Bureau International des Poids et Mesures, 1946

Գրականություն

խմբագրել


🔥 Top keywords: Գլխավոր էջՍպասարկող:ՈրոնելՀայաստանի տոների և հիշատակի օրերի ցանկԾաղկեվանք (Արա լեռ)Ֆուտբոլի Եվրոպայի առաջնություն 2024ՎարդավառՋոուի ԱնսաՍեռական հարաբերությունՋուրՀայաստանԿատեգորիա:Վիքիպեդիա:Վիքիդատայի հայերեն չթարգմանված տարրեր պարունակող հոդվածներՍուրբ Հովհաննես մատուռ (Հարթագյուղ)Սպասարկող:ՎերջինփոփոխություններըԿառլես ՊուչդեմոնՋրծաղիկՆիդերլանդներՀեշտոցի սնկային վարակՕրալ սեքսՊարբերական հիվանդությունՀովհաննես ԹումանյանԿատեգորիա:Ֆուտբոլիստներ այբբենական կարգովՀեշտոցային արտադրությունՁեռնաշարժությունԿրիշտիանու ՌոնալդուԹռչկանի ջրվեժԵղիշե ՉարենցՀայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանումՍաղմոսավանքԴաշտանԳառնու հեթանոսական տաճարԵրկրորդ համաշխարհային պատերազմՍակավարյունությունԵրևանՄեսրոպ ՄաշտոցՀայերենի այբուբենՀուլիսի 5Միզուղիների ինֆեկցիաներԱնալ սեքսՊարույր Սևակ