നിസാമി ഗഞ്ചാവി

അദ്ദേഹത്തിന്റെ വ്യക്തിപരമായ പേര് ഇല്യാസ്^[2] എന്നായിരുന്നു. അദ്ദേഹം തിരഞ്ഞെടുത്ത തൂലികാനാമം നെസാമി (നിസാമി, നെയാമി എന്നും ഉച്ചരിക്കപ്പെടുന്നു). ഗഞ്ചയിലെ (സെൽജുക്^[1] സാമ്രാജ്യം, ഇപ്പോൾ റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് അസർബൈജാൻ) ഒരു നഗര^[10] പശ്ചാത്തലത്തിൽ ജനിച്ച അദ്ദേഹം തന്റെ ജീവിതകാലം മുഴുവൻ സൗത്ത് കോക്കസസിൽ ചെലവഴിച്ചതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഡി ബ്ലോയിസിന്റെ അഭിപ്രായത്തിൽ, അക്കാലത്ത് ഇറാനിയൻ ജനസംഖ്യ കൂടുതലുള്ള ഒരു നഗരമായിരുന്നു ഗഞ്ച.^[2] അർമേനിയൻ ചരിത്രകാരനായ കിരാക്കോസ് ഗാൻഡ്സാകേത്സി (c. 1200 – 1271) ഇപ്രകാരം പരാമർശിക്കുന്നു: "ഈ നഗരം ഇറാനികളും ഒരു ചെറിയ എണ്ണം ക്രിസ്ത്യാനികളും തിങ്ങിപ്പാർക്കുന്നതായിരുന്നു".^[14] നെസാമി ഒരു കൊട്ടാര കവി അല്ലാത്തതിനാൽ, രാജവംശങ്ങളുടെ വാർഷികങ്ങളിൽ അദ്ദേഹം പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നില്ല.^[15] ജീവചരിത്ര വിവരങ്ങളും ശൈലികളുടെ വ്യാഖ്യാനവും സഹിതം മഹാകവികളുടെ ആപ്തവാക്യം ഉൾപ്പെടുന്ന സാഹിത്യ സ്മരണകളുടെ സമാഹാരങ്ങളായ തസ്‌കറെഹ്‌കൾ അദ്ദേഹത്തെ ഹ്രസ്വമായി പരാമർശിക്കുന്നു.^[15] ഈ തസ്‌കെറെയിലെ ഈ മെറ്റീരിയലിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും ഐതിഹ്യങ്ങൾ, ഉപകഥകൾ, കേട്ടറിവുകൾ എന്നിവയെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്.^[15] തൽഫലമായി, നെസാമിയുടെ ജീവിതത്തെക്കുറിച്ച് കുറച്ച് വസ്തുതകൾ മാത്രമേ അറിയൂ^[10][15]. അദ്ദേഹത്തിന്റെ വ്യക്തിജീവിതത്തെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ നൽകാത്ത അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്വന്തം സൃഷ്ടിയാണ് ഏക ഉറവിടം.^[10]

നെസാമി ബാല്യകാലത്തുതന്നെ അനാഥനായി^[8][16] അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതൃസഹോദരൻ ഖ്വാജ ഉമറാണ് അദ്ദേഹത്തെ വളർത്തിയത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തം ഏറ്റെടുക്കുകയും അദ്ദേഹത്തിന് മികച്ച വിദ്യാഭ്യാസം നൽകുകയും ചെയ്തു. റയിസ എന്നു പേരുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ അമ്മ കുർദിഷ്^[8][10][17] വംശജയായിരുന്നു. നെസാമി തന്റെ കവിതയിൽ ഒരിക്കൽ യൂസഫ് എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവിനെ പരാമർശിച്ചത്.^[8] അതേ വാക്യത്തിൽ, നെസാമി തന്റെ മുത്തച്ഛന്റെ പേര് സക്കി എന്ന് പരാമർശിക്കുന്നു. ഇതേ വാക്യത്തിന്റെ ഭാഗമായി,^[18] ചിലർ മുഅയ്യദ് എന്ന പദം സക്കിയുടെ തലക്കെട്ടായി എടുത്തിട്ടുണ്ട്.^[19] മറ്റുള്ളവർ അതിനെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുത്തച്ഛന്റെ പേരായി വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നു. ചില സ്രോതസ്സുകൾ പ്രസ്താവിച്ചിരിക്കുന്നത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിതാവ് ഒരുപക്ഷേ കോമിൽ നിന്നായിരിക്കാം എന്നാണ്.^[8][17] നെസാമി ഒരു പേർഷ്യൻ കൂടാതെ/അല്ലെങ്കിൽ ഇറാനിയൻ ആയി പലവിധത്തിൽ പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നു.^[3][20][21]

• Encyclopædia Iranica, "Khamsa", Domenico Parrello
• E.G. Browne. Literary History of Persia. (Four volumes, 2,256 pages, and twenty-five years in the writing). 1998. ISBN 0-7007-0406-X
• Biography of Nizami Dr. Julie S. Meisami of Oxford University
• Jan Rypka, History of Iranian Literature. Reidel Publishing Company. 1968 OCLC 460598. ISBN 90-277-0143-1
• Chopra, R M, Nizami Ganjavi (1141-1209): The Greatest Master of Persian Romantic Mesnavi, 2014, Sparrow Publication, Kolkata. ISBN 978-81-89140-75-5
• Christine van Ruymbeke. Science and Poetry in Medieval Persia: The Botany of Nizami's Khamsa . University of Cambridge Press, 2008.
• Christine van Ruymbeke. "From culinary recipe to pharmacological secret for a successful wedding night: the scientific background of two images related to fruit in the Xamse of Nezâmi Ganjavi", Festschrift in honour of Professor J.T.P. de Bruijn, Persica, Annual of the Dutch-Iranian Society, (Leiden), 2002, pp. 127–136
• C. A. (Charles Ambrose) Storey and Franço de Blois (2004), "Persian Literature – A Biobibliographical Survey: Volume V Poetry of the Pre-Mongol Period.", RoutledgeCurzon; 2nd revised edition (June 21, 2004). ISBN 0-947593-47-0.
• K. Talattof & J.W. Clinton, The Poetry of Nizami Ganjavi: Knowledge, Love, and Rhetoric. – New York, 2001
• Talattof, Kamran, Nizami's Unlikely Heroines: A Study of the Characterizations of Women in Classical Persian Literature.
• J. S. Meisami(Translator) Haft Paykar: A Medieval Persian Romance., New York: Oxford University Press, 1995
• Johan Christoph Burgel & Christine van Ruyuymbeke, "Nizami: A Key to the Treasure of the Hakim ", Amsterdam University Press, 2011
• Peter J. Chelkowski, "Mirror of the Invisible World", New York: Metropolitan Museum of Art, 1975

Wikimedia Commons has media related to Nezami.

വിക്കിചൊല്ലുകളിലെ നിസാമി ഗഞ്ചാവി എന്ന താളിൽ ഈ ലേഖനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചൊല്ലുകൾ ലഭ്യമാണ്‌:

• Persian Literature in Translation The Packard Humanities Institute
• Persian Literature in Translation The Packard Humanities Institute: Lailî and Majnûn
• Persian Literature in Translation The Packard Humanities Institute: Haft Paikar: TRANSLATED FROM THE PERSIAN, WITH A COMMENTARY, BY C. E. WILSON, B.A. (LOND.)
• Persian Literature in Translation The Packard Humanities Institute: Eskandar-Nama (The Book of Alexander) translated by Henry Wilberforce-Clarke
• Biography of Nezami Ganjavi by Professor Julia Scott Meysami at Archive.is (archived September 30, 2007)
• Nizami, Jamal al-Din Ilyas. A biography by Prof. Iraj Bashiri, University of Minnesota.
• Nezami's works in original Persian Archived 2012-07-30 at the Wayback Machine. at RiRa, the Persian Digital Library
• Nezami's works in original Persian at Ganjoor Persian Library
• The Legend of Leyli and Majnun
• Bio: Nezami Ganjavi
•  "Nizami". Encyclopædia Britannica (9th ed.). 1875–1889. {{cite encyclopedia}}: Cite has empty unknown parameters: |1=, |coauthors=, and |authors= (help)
• "Nizāmī" . എൻസൈക്ലോപീഡിയ ബ്രിട്ടാനിക്ക (11th ed.). 1911.
• University of Arizona Resources on Nezami Ganjavi

Viewpoints on Nezami's background

• Academician IM Diakonov, personal impressions of the anniversary of Nezami

• Siavash Lornejad, Ali Doostzadeh "On the Modern Politicization of the Persian Poet Nezami Ganjavi", Edited by Victoria Arakelova, YEREVAN SERIES FOR ORIENTAL STUDIES (Editor of the Series Garnik Asatrian), Caucasian Centre for Iranian Studies, Yerevan, 2012.