नाझी छळछावण्या
नाझी जर्मनीने तिच्या प्रभावाखालील भागांमध्ये अनेक छळछावण्या (जर्मन: Konzentrationslager किंवा KZ) स्थापित केल्या. पहिली छळछावणी जर्मनीत उभारली गेली व इ.स. १९३३मधील राइशस्टागच्या आगीनंतर त्यांच्या संख्येत मोठ्या प्रमाणात भर घालण्यात आली. राजनैतिक कैदी व शासनाचे शत्रू यांच्यासाठी या छावण्या बनविण्यात आल्या होत्या. त्यांना इंग्रजीत कॉन्सनट्रेशन कॅम्प (इंग्लिश: concentration camp) म्हटले जाते व हा शब्द द्वितीय ॲंग्लो-बोअर युद्धामधील छावण्यावरून घेतला गेला.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/NaziConcentrationCamp.gif/375px-NaziConcentrationCamp.gif)
इ.स. १९३९ ते ४२ दरम्यान छळछावण्यांची संख्या चार पटीने वाढली. इ.स. १९४२मध्ये तीनशेहून अधिक छावण्या उभारल्या गेल्या होत्या. त्यामध्ये युद्धकैदी, ज्यूधर्मीय, अपराधी, समलैंगिक संबंध ठेवणारे, जिप्सी, मानसिकदृष्ट्या आजारी व इतर अनेकांना न्यायालयीन चौकशीविना ठेवण्यात आले होते. होलोकॉस्ट अभ्यासकांनुसार छळछावण्या या संहारछावण्यांपेक्षा वेगळ्या मानल्या जातात. संहारछावण्यांचा मुख्य उद्देश जर्मन अधिपत्याखालील ज्यूधर्मीय लोकांचा व छळछावण्यातील लोकांचा मोठ्या प्रमाणावर संहार करणे हा होता.