Politiet i Noreg

Politiet har som hovudoppgåver å oppretthalde alminneleg orden, forebygge og hindre straffbare handlingar, beskytte borgarane og deira lovlydige verksemd og å etterforske lovbrot. Politiet utfører òg fleire spesialoppgåver, som organisering av reddings- og leiteaksjonar, utskriving av pass, framandekontroll, trafikktryggleiksarbeid og kontroll av våpensal. Politiet i Noreg ber vanlegvis ikkje skytevåpen, men kan etter løyve frå politimeisteren vepne seg på farlege oppdrag.

Politi- og lensmannsetaten omfattar:

• Politidirektoratet,
• Sysselmannen på Svalbard,
• 12 regionale politidistrikt, som vidare er delt inn i lensmannsdistrikt,
• seks nasjonale særorgan: Urykkingspolitiet, Kripos, Økokrim, Politiets tryggingsteneste, Politiets data- og materiellteneste og Politihøgskulen.

Politidisktrikta vert leia av ein politimeister. Politidistrikta er sett saman av politistasjonar, lensmannskontor og namsfogdkontor. Politistasjonar vert leia av ein politistasjonssjef og har geografisk ansvar for eit politistasjonsdistrikt. Lensmannskontor, som er leia av ein lensmann, har både politioppgåver og sivile oppgåver. Politistasjonar har politioppgåver og kan også ha ansvar for sivile oppgåver. Namsfogdkontor, som er leia av ein namsfogd, har berre sivile oppgåver.

Talet på politidistrikt har vorte redusert. Tabellen nedanfor viser noverande og tidlegare politidistrikt.

Den sentrale leiinga av politiet låg i Justis- og politidepartementet som vart oppretta i 1818. Før politilova av 1936 var det ei blanding mellom kommunal og statleg politi. Politileiarar (politimeisterane) var statlege medan betjentar og konstablar var kommunalt lønna. Ofte hadde politiet fleire oppgåver enn i dag slik som leiing av brannvesen, byggevesen og hamnevesen.

Politiskulen vart oppretta i 1919 som det første sentrale politiorganet. «Statspolitiet» vart oppretta i 1932 som eit sentralt organ for operativ teneste. Politiloven av 1927 innførte einskapleg politiordning for heile landet, men utgiftene var framleis i stor grad lagt på kommunane.

Ved politilova av 1936 var det ein hovuedsak at politiet fullt ut skulle vera statleg. Rolla til kommunane etter den gamle politiordningen ga uklare ansvarsforhold. Lova medførte likevel ein refusjonsplikt for kommunane til staten for deler av politiutgiftene, men utan at dette rokka ved prinsippet om det statlige politi. Lova forbaud òg «frivillige ordensvern» som etter kvart hadde vorte eit alvorleg problem i lys av politiske rørsler og sosial uro på denne tida. Utrykningspolitiet vart oppretta og vart i starten brukt mellom anna ved opprør. Lensmenn og lensmannsbetjentar kom i liten grad inn under den nye lova anna enn at lensmannen vart gjeve leiinga av politiet på landsbygda.

Den såkalla «nærpolitireforma» i januar 2016 førte til at talet på politidistrikt blei redusert frå 27 til 12.^[1][2]

Politiet har tradisjonelt vore mannsdominert, men kvinner har i dag i stor grad kome inn i politiet. Den første kvinnelege politibetjenten i Noreg vart tilsett i 1910. I 2010 var 21 % av dei politiutdanna kvinner, men om lag 40 % av dei opptekne på grunnutdanninga ved Politihøgskulen var kvinner. Av juristane i etatane er det 40 % kvinner. I administrative stillingar var 74 % kvinner.^{[treng kjelde]}

• Politi
• Politigrader i Noreg
• Politireforma av 2015

Commons har multimedium som gjeld: Politiet i Noreg

• Offisiell nettstad
• Tildelingsbrev til Politidirektoratet i Justis- og beredskapsdepartementet