Alberto Ginastera

argentyński kompozytor

Alberto Evaristo Ginastera[1][2] (ur. 11 kwietnia 1916 w Buenos Aires, zm. 25 czerwca 1983 w Genewie[1][3][4]) – argentyński kompozytor.

Alberto Ginastera
Ilustracja
Imię i nazwisko

Alberto Evaristo Ginastera

Data i miejsce urodzenia

11 kwietnia 1916
Buenos Aires

Pochodzenie

argentyńskie

Data i miejsce śmierci

25 czerwca 1983
Genewa

Gatunki

muzyka poważna, muzyka współczesna

Zawód

kompozytor

Odznaczenia
Kawaler Orderu Sztuki i Literatury (Francja)
podpis

Życiorys

edytuj

Pochodził z rodziny o korzeniach katalońsko-włoskich[1]. W wieku 7 lat rozpoczął naukę gry na fortepianie[3]. Kształcił się w prywatnym konserwatorium Alberto Williamsa (1928–1935), które ukończył uzyskując złoty medal z kompozycji[3]. W latach 1936–1938 studiował w Conservatorio Nacional de Música w Buenos Aires, gdzie jego nauczycielami byli José André (kompozycja), Athos Palma (harmonia) i José Gil (kontrapunkt i fuga)[3]. Studia ukończył z najwyższą notą w dziedzinie kompozycji[3]. Brał też prywatnie lekcje fortepianu u Cayetano Argenzianiego[1]. W 1941 roku poślubił pianistkę Mercedes del Toro[4]. Wykładał w Conservatorio Nacional de Música oraz w Liceo Militar w Buenos Aires[2][3], zwolniony jednak został w 1945 roku, po dojściu do władzy Juana Peróna[3]. W latach 1946–1947 dzięki otrzymanemu stypendium Fundacji Pamięci Johna Simona Guggenheima przebywał w Stanach Zjednoczonych, uczestnicząc w kursach Aarona Coplanda w Tanglewood[1][3], dał też koncerty w Nowym Jorku i Waszyngtonie[3].

Po powrocie do Argentyny zorganizował Liga de compositores argentinos, przekształconą później w argentyńską sekcję Międzynarodowego Towarzystwa Muzyki Współczesnej[3]. W latach 1948–1952 i 1956–1958 kierował konserwatorium w La Placie[3], z przerwą spowodowaną ponownie represjami ze strony reżimu Peróna[3][4]. Od 1958 do 1962 roku dziekan Facultad de artes y ciencias argentina na Universidad Católica w Buenos Aires[3]. W 1962 roku został dyrektorem Centro latinoamericano de altos estudios musicales w Instituto Torcuato di Tella[3]. Od początku lat 50. wielokrotnie przebywał w Europie, a w 1968 roku wyjechał na zawsze z Argentyny. W 1971 roku osiadł na stałe w Genewie[3], gdzie ożenił się powtórnie z wiolonczelistką Aurorą Nátola[4].

Członek Academia Nacional de Bellas Artes[2], był też członkiem Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk (1965) i Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury (1968)[3]. Doctor honoris causa Uniwersytetu Yale (1968)[3]. Odznaczony francuskim Orderem Sztuki i Literatury (1964) i salwadorskim Narodowym Orderem Joségo Matiasa Delgado (1973)[5].

Twórczość

edytuj

Komponował już od lat młodzieńczych, większość swoich wczesnych utworów jednak odrzucił[1][3]. Początkowo tworzył w stylistyce narodowej bliskiej neoklasycyzmowi, później wciąż wykorzystywał elementy muzyki ludowej, jednak traktowanej bardziej abstrakcyjnie, w oderwaniu od bezpośredniego kontekstu folklorystycznego[3]. Drugi okres twórczości Ginastery jest bardziej ekspresjonistyczny, a kompozytor zaczął adaptować do swoich dzieł różne techniki współczesne (klastery, aleatoryzm)[3]. Posługiwał się techniką dodekafoniczną, traktując jednak jej zasady swobodnie[3]. Stosował też mikrotonowość[3].

Ważniejsze kompozycje

edytuj

(na podstawie materiałów źródłowych[1][2][3])

Utwory orkiestrowe

  • Primier concierto argentino (1941, odrzucone)
  • Primera sinfonia (Porteña) (1942, odrzucone)
  • Obertura para el „Fausto” criollo (1943)
  • Sinfonia elegíaca (1944)
  • tryptyk symfoniczny Ollantay (1947)
  • Variaciones concertantes na orkiestrę kameralną (1953)
  • Pampeana nr 3 (Pastoral sinfónica en tres movimientos) (1954)
  • Koncert na harfę (1956)
  • 2 koncerty fortepianowe (I 1961, II 1972)
  • Koncert skrzypcowy (1963)
  • Koncert na orkiestrę smyczkową (1965)
  • Estudios sinfónicos (1967)
  • 2 koncerty wiolonczelowe (I 1968, II 1981)
  • Popol Vuh (1975–1983, niedokończone)
  • Glosses sobre temes de Pau Casals na orkiestrę smyczkową i kwintet smyczkowy „in lontano” (1976)
  • Jubilum (celebracion sinfónica) (1980)

Utwory kameralne

  • Impresiones de la Puna na flet i kwartet smyczkowy (1942, odrzucone)
  • 4 kwartety smyczkowe (I 1948, II 1958, III z sopranem do słów Albertiego, Lorci i Jiméneza 1973, IV z barytonem do słów Testamentu heiligenstadzkiego Ludwiga van Beethovena 1974)
  • Duo na flet i obój (1945)
  • Pampeana nr 1 na skrzypce i fortepian (1947)
  • Pampeana nr 2 na wiolonczelę i fortepian (1950)
  • Kwintet fortepianowy (1963)
  • Punueña nr 1 na flet solo (1973)
  • Punueña nr 2 „Hommage à Paul Sacher” na wiolonczelę solo (1976)
  • Sonata na gitarę solo (1976)
  • Sonata na wiolonczelę solo (1979)
  • Fanfare na 4 trąbki (1980)

Utwory fortepianowe

  • Danzas argentinas (1937)
  • Tres piezas (1940)
  • Malambo (1940)
  • Primer concierto argentino (1941, odrzucone)
  • 12 preludios americanos (1944)
  • Suite de danzas criollas (1946)
  • Rondo sobre temas infantiles argentinos (1947)
  • Toccata, villancico y fuga na organy (1947)
  • Varazioni e toccata na organy (1980)

Utwory na głos i fortepian

Utwory wokalne

  • 2 motety Hieremiae Prophetae Lamentationes na chór a cappella (1946)
  • Cantos del Tucumán na głos, flet, skrzypce, harfę i 2 bębny indiańskie do słów Rafaela Jijeny Sáncheza (1938)
  • Salmo CL na chór mieszany, chór chłopięcy i orkiestrę (1938)
  • Cantata para América Mágica na sopran dramatyczny i 13 perkusistów, czelestę i 2 fortepiany do słów manuskryptów prekolumbijskich w przekładzie hiszpańskim (1960)
  • Sinfonia „Don Rodrigo” na sopran i orkiestrę do słów Alejandro Casona (1964)
  • Cantata Bomarzo na głos recytujący, tenora lub baryton i orkiestrę kameralną do słów Mujici Laineza (1964)
  • kantata Milena na sopran i orkiestrę do słów Listów do Mileny Franza Kafki (1971)
  • Serenata na wiolonczelę, baryton i zespół kameralny do słów Pabla Nerudy (1973)
  • Turbae ad Passionem Gregorianam na tenora, baryton, bas-baryton, chór mieszany, chór chłopięcy i orkiestrę do słów Wulgaty i Liber usualis w przekładzie kompozytora (1974)

Opery

Balety

  • legenda choreograficzna Panambí, libretto Félix Errico (1934–1936, wyst. Buenos Aires 1940)
  • Estancia (1948, wyst. Buenos Aires 1952)

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 2 Conf–Gysi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1281–1282. ISBN 0-02-865527-3.
  2. a b c d Martha Furman Schleifer, Gary Galván: Latin American Classical Composers: A Biographical Dictionary. Lanham: Rowman & Littlefield, 2016, s. 247. ISBN 978-0-8108-8870-8.
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 3. Część biograficzna efg. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987, s. 309–310. ISBN 83-224-0344-5.
  4. a b c d The Harvard Biographical Dictionary of Music. Cambridge: Harvard University Press, 1996, s. 310–311. ISBN 0-674-37299-9.
  5. Deborah Schwartz-Kates: Alberto Ginastera: A Research and Information Guide. New York: Routledge, 2010, s. XXII–XXIV. ISBN 0-415-97318-X.