Gubernia noworosyjska

Gubernia noworosyjska (ros. Новороссийская губерния) – jednostka administracyjna Imperium Rosyjskiego (gubernia) istniejąca w latach 1764–1783 i 1796–1802. Stolicą guberni był w okresie 1765–1783 Krzemieńczuk, w okresie 1796–1802 – Katerynosław (noszący w latach 1797–1802 nazwę Noworosyjsk).

Gubernia noworosyjska
Новороссийская губерния
Gubernia
1764–1802
Herb
Herb
Państwo

 Imperium Rosyjskie

Siedziba

Krzemieńczuk (1764–1783)
Katerynosław (1796–1802)

Położenie na mapie Rosji
Mapa konturowa Rosji, blisko lewej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Gubernia noworosyjska”
48,40°N 35,00°E/48,400000 35,000000

Pierwsza gubernia noworosyjska (1764-1783)

edytuj

Utworzona ukazem Katarzyny II z 22 marca?/2 kwietnia 1764 jako okręg wojskowy na pograniczu Imperium Rosyjskiego, Chanatu Krymskiego i Imperium Osmańskiego. W jej skład włączono na Ukrainie PrawobrzeżnejNową Serbię i Nowosłobodzki Pułk Kozacki, na Lewobrzeżu: Słowiano-Serbię, linię ukraińską, terytoria pułku połtawskiego i pułku mirhorodzkiego. W 1775 r. do guberni przyłączono część ziem zlikwidowanej Siczy Zaporoskiej. Gubernia w 1765 r. dzieliła się na trzy prowincje: bachmucką (stolica Bachmut), jelizawetgradzką (Jelizawetgrad) i kateryninską (Biljewsk). Gubernię zamieszkiwało w 1773 ok. 463 000 ludzi. Większość punktów osadniczych guberni posiadała załogi wojskowe.

W 1776 r. prowincja kateryninska została wyłączona z guberni i przekazana w skład prowincji azowskiej, zaś sama gubernia noworosyjska została podzielona na cztery prowincje: jelizawetgradzką, połtawską, słowiańską (prawobrzeżne Zaporoże) i chersońską, te zaś na 12 ujezdów. W 1782 prowincje skasowano, pozostawiając podział na ujezdy.

W 1783 r., po aneksji Chanatu Krymskiego przez Rosję gubernia została zlikwidowana, a jej terytorium włączone do nowo utworzonego namiestnictwa katerynosławskiego.

Druga gubernia noworosyjska (1796–1802)

edytuj

Utworzona ukazem Pawła I z 12 grudnia?/23 grudnia 1796: O nowym podziale państwa na gubernie, który zlikwidował namiestnictwa jako jednostki administracyjne. Z namiestnictwa katerynosławskiego, namiestnictwa wozniesienskiego i obwodu taurydzkiego utworzono gubernię noworosyjską ze stolicą w Jekaterynosławiu, założonym w 1778 i noszącym w latach 1797–1802 nazwę Noworosyjsk. Gubernia była podzielona na 12 powiatów (ujezdów): katerynosławski, bachmucki, jelizawetgradzki, mariupolski, nowomoskiewski, olwiopolski, pawłogradzki, perekopski, rostowski (wydzielony z Ziemi Wojska Czarnomorskiego, stolica powiatu – Taganrog), symferopolski, tyraspolski i chersoński.

Gubernia istniała do 1802 r., gdy została podzielona na gubernię katerynosławską, mikołajowską (od 1803 – chersońską) i taurydzką.

Zobacz też

edytuj

Bibliografia

edytuj
  • Новоросійська губернія w: Енциклопедія історії України: Т. 7. Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. – Київ 2010, Wyd. «Наукова думка». ISBN 966-00-0632-2.
  • Новоросійська губернія