Jan

^ⓘJan (stgr. Ἰωάννης od hebr. rdzenia יחנ – łaska) – imię męskie pochodzenia biblijnego. Po hebrajsku יוחנן (Jochanan) oznacza „Jahwe jest łaskaw”. Według Ewangelii imię to nosił prorok Jan Chrzciciel oraz apostoł Jan Ewangelista. Zostało ono przejęte najpierw do greki, a potem do łaciny. Rozpowszechniło się we wszystkich krajach chrześcijańskich.

W polskich dokumentach zapisywano najpierw to imię w postaci Ioannes, Iohannes (1012-18), później także Jan (1161), Jon (1302), Johan (1320), Jen (1366), Johans (1385) oraz Joan (forma kresowa, 1432). Największą popularność zyskała forma Jan, od czasów średniowiecza będąca jednym z najczęściej nadawanych imion. W 2022 r. imię Jan nosiło 493 283 osób w Polsce (6. miejsce wśród imion męskich pod względem popularności)^[1], wcześniej jednak imię to zajmowało pierwsze miejsce wśród imion męskich w populacji (np. w 2004 r. jedynie dwa imiona żeńskie – Anna i Maria – występowały częściej od Jana^[2]).

Przekształcenia i zdrobnienia: Han, Hanek, Haniek, Hanisz, Hanus, Iwan, Iwasz, Jach, Jachu, Janczy, Janiec, Janicek, Janik, Janisław, Jano, Janek, Janko, Janosik, Jasiek, Jaszko, Jaś, Jaśko, Jasio, Janusz, Jasz^[3].

Żeńskim odpowiednikiem jest Joanna, i – późniejszym – Janina.

Imieniny

Jan imieniny obchodzi 10 stycznia, 12 stycznia, 15 stycznia, 17 stycznia, 19 stycznia, 23 stycznia, 31 stycznia, 2 lutego, 4 lutego, 8 lutego, 20 lutego, 24 lutego, 3 marca, 5 marca, 8 marca, 11 marca, 19 marca, 24 marca, 27 marca, 30 marca, 3 kwietnia, 7 kwietnia, 13 kwietnia, 27 kwietnia, 6 maja, 7 maja, 10 maja, 12 maja, 13 maja, 15 maja, 18 maja, 19 maja, 21 maja, 22 maja, 23 maja, 24 maja, 27 maja, 30 maja, 3 czerwca, 11 czerwca, 12 czerwca, 16 czerwca, 20 czerwca, 22 czerwca, 24 czerwca, 26 czerwca, 27 czerwca, 30 czerwca, 8 lipca, 11 lipca, 21 lipca, 23 lipca, 31 lipca, 4 sierpnia, 8 sierpnia, 9 sierpnia, 13 sierpnia, 18 sierpnia, 19 sierpnia, 20 sierpnia, 29 sierpnia, 30 sierpnia, 31 sierpnia, 2 września, 3 września, 9 września, 11 września, 13 września, 14 września, 16 września, 20 września, 23 września, 27 września, 28 września, 1 października, 9 października, 10 października, 19 października, 23 października, 24 października, 1 listopada, 8 listopada, 11 listopada, 12 listopada, 13 listopada, 17 listopada, 24 listopada, 26 listopada, 1 grudnia, 4 grudnia, 5 grudnia, 9 grudnia, 14 grudnia, 15 grudnia, 17 grudnia i 27 grudnia.

Odpowiedniki w innych językach

angielski: John, Ian, Jack, Hank, Jon, Sean, Evan, Jonny/Johnny/Johnnie;
białoruski: Іван (Iwan), Ян (Jan), Янка (Janka), Ясь (Jaś);
bułgarski: Иван (Iwan), Йон (Jon), Йован (Jowan), Ванче (Wancze), Ванчо (Wanczo);
czeski: Jan, Ivan, Johan, Honza;
duński: Jens, Jais, Iben, Iven, Evan, Even;
esperanto: Johano^[4]
fiński: Jukka, Juhani, Jussi, Janne;
francuski: Jean;
grecki: Ιωάννης (Joannes), Γιάννης (Giannes);
hiszpański: Juan;
interlingua: Jean, Johannes;
irlandzki: Seán, Shane, Shaine, Shaun, Shawn;
japoński: ヤン Yan;
kataloński: Joan;
litewski: Jonas, Jasius;
łacina: Joannes, Johannes;
łotewski: Jānis;
macedoński: Ivan, Jovan, Vančo, Vane;
niderlandzki: Johannes, Jan, Joannes, Johan;
niemiecki: Johannes, Johann, Hannes, Hanns, Hans, Heinz, Jan, Jens;
norweski: Johan, Jens, Hans, Jo, Evan;
portugalski: João;
rosyjski: Иван (Iwan), Иоанн (Ioann);
rumuński: Ioan, Ion, Ian, Iane, Ivan;
serbsko-chorwacki: Ivan, Jovan, Jovanka, Jovo;
słowacki: Ján, Ivan, Janko;
słoweński: Ivan, Jan, Janez, Janko, Jovan;
sycylijski: Giuvanni;
szwedzki: Johannes, Johan, Jöns, Jan, John, Hans, Ivan;
ukraiński: Іван (Iwan), Іоанн (Ioann);
węgierski: János, Iván;
włoski: Giovanni, Gianni, Giovannino, Vanni, Nanni.

Imię to ma również kilka tradycyjnych zestawień z drugimi imionami:

Jan Chrzciciel, pochodzącą od św. Jana Chrzciciela, rzadziej Jan Baptysta (ang. John Baptist, fr. Jean-Baptiste, wł. Giovanni Battista, Giambattista, port. João Batista, hiszp. Juan Bautista, niem. Johann Baptist),
Jan Chryzostom, pochodzące od św. Jana Chryzostoma,
Jan Gwalbert, pochodzące od św. Jana Gwalberta,
Jan Kanty, pochodzące od św. Jana Kantego,
Jan Nepomucen, pochodzące od św. Jana Nepomucena.

W języku włoskim imię to występujące jako pierwsze jest często łączone z drugim imieniem, np. Giovanni Lorenzo = Gianlorenzo (Jan Wawrzyniec), Giovanni Carlo = Giancarlo (Jan Karol).

Przysłowia

Czego Jaś się nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał
Chrzest Jana w deszczowej wodzie trzyma zbiory na przeszkodzie
Jutro święty Janek, puśćmy na wodę wianek
Jaka na Jana od Krzyża pogoda się głosi, taką, jak starzy mówią, Nowy Rok przynosi
Na Święty Jan, jagód pełen dzban

Znane osoby noszące imię Jan

Władcy

Władcy brytyjscy

Jan bez Ziemi (1167–1216), król Anglii od 1199

Jan Alchemik

Książęta Liechtensteinu

Jan I Adam (1699-1712)
Jan I Liechtenstein (1805-1836)
Jan II Dobry (1858-1929)
Jan Adam II Liechtenstein (od 1989)

Pozostali władcy

Ksiądz Jan, legendarny władca chrześcijański
Jan (1242–1277), książę Brunszwiku i Lüneburga od 1252
Jan Luksemburski (1296–1346), król Czeski od 1310
Jan, hrabia Kleve od 1347
Jan Alchemik (1404–1464), margrabia Kulmbach od 1437
Jan Pokojowy (1490–1539), książę Jülich, książę Bergu i hrabia Ravensbergu od 1511 r., książę Kleve i hrabia Mark (jako Jan III) od 1521 r.
Jan II Zygmunt Zápolya (1540–1571), książę Siedmiogrodu od 1559
Jan IV Kassa (ok. 1832–1889), cesarz Etiopii od 1872
Jan I Askańczyk, margrabia Brandenburgii

Duchowni

Jan Hus (ur. 1370, zm. 1415, czeski reformator religijny, spalony na stosie 6 lipca 1415 r. podczas soboru w Konstancji

Papieże

Jan I, święty, papież 523-526
Jan II, papież 533-535
Jan III, papież 561-574
Jan IV
Jan V
Jan VI
Jan VII
Jan VIII
Jan IX
Jan X, papież 914-928
Jan XI
Jan XII (ok. 937-964), papież od 955
Jan XIII
Jan XIV
Jan XV
Jan XVI, antypapież 997-998
Jan XVII
Jan XVIII
Jan XIX
Jan XXI
Jan XXII (ok. 1245–1334), papież 1316–1334
Jan XXIII (ok. 1370–1419), antypapież 1410–1415
Jan XXIII (1881–1963), papież 1958–1963, święty
Jan Paweł I (1912–1978), papież 1978, błogosławiony
Jan Paweł II (1920–2005), papież 1978–2005, święty

Patriarchowie Konstantynopola

Święci i błogosławieni

Jan Chrzciciel (ok. 8 p.n.e. – ok. 28 n.e.) – ostatni prorok, zapowiedział i wskazał Mesjasza, krewny Jezusa Chrystusa
Jan Ewangelista (?-koniec I w.) – apostoł Jezusa Chrystusa, autor czwartej kanonicznej ewangelii, trzech listów oraz Apokalipsy
Jan (męczennik) (zm. 26 czerwca 362) – męczennik czasów cesarza Juliana Apostaty, wspominany razem z Pawłem
Jan Chryzostom (ok. 350-407) – biskup Konstantynopola, Ojciec Kościoła
Jan z Neapolu (zm. 432)
Jan Kasjan (ok. 360-435)
Jan I, papież 523-526
Jan Klimak (przed 579-ok. 649)
Jan Damasceński (ok. 650-ok. 749) – mnich, Ojciec Kościoła
Jan z Bridlington (1319–1379)
Jan Nepomucen (ok. 1350–1393)
Jan Kapistran (1386–1453
Jan z Celle (ok. 1310 – ok. 1394)
Jan Kanty (1390–1473) – profesor Akademii Krakowskiej
Jan z Dukli (ok. 1414–1484) – polski franciszkanin, pustelnik
Jan Boży (1495–1550) – założyciel bonifratrów
Jan od Krzyża (1542–1591) – hiszpański karmelita, mistyk
Jan Sarkander (1576–1620)
Jan de Brébeuf (1593–1649)
Jan Chrzciciel de la Salle (1651–1719) – francuski duchowny, założyciel zgromadzenia braci szkolnych
Święty Jan Józef od Krzyża (1654-1734) – włoski franciszkanin, asceta
Jan Maria Vianney (1786 – 1859) francuski duchowny katolicki, proboszcz z Ars
Jan Kronsztadzki (1829–1909)
Jan Bosko (1815–1888) – włoski duchowny, wychowawca młodzieży, założyciel salezjanów
Jan Roman (zm. 1628), męczennik japoński, błogosławiony
Papież Jan XXIII
Jan z Ávili
Juan Diego – Indianin z Meksyku, wizjoner
Papież Jan Paweł II

Biskupi polscy

Jan Gerbicz (ok. 1240–1297), biskup poznański
Jan Muskata (ok. 1250–1320), biskup krakowski
Jan Grot (ok. 1290–1347), biskup krakowski
Jan z Miśni (?-1355), biskup warmiński
Jan Stryprock (?-1373), biskup warmiński
Jan Doliwa (?-1374), biskup poznański
Jan Radlica (?-1392), biskup krakowski
Jan Biskupiec (1377–1452), biskup chełmski
Jan Lutkowic z Brzezia (ok. 1405–1471), biskup krakowski
Jan Dantyszek (1485–1548), biskup chełmiński
Jan Albert Waza biskup warmiński
Jan Zaręba (1910–1986), biskup włocławski
Jan Chrapek (1948–2001), biskup radomski
Jan Tyrawa (1948- ), biskup bydgoski
Jan Wątroba (1953- ), biskup rzeszowski
Jan Wieczorek (1935- ), biskup gliwicki
Jan Zając (ur. 1939), biskup krakowski
Jan Śrutwa (ur. 1940), biskup zamojsko-lubaczowski
Jan Styrna (1941- ), biskup elbląski
Jan Maria Michał Kowalski – arcybiskup mariawicki, męczennik, święty Kościoła Katolickiego Mariawitów

Pozostałe osoby

Jochanan – postać biblijna, przywódca grupy uchodźców żydowskich zmierzającej do Egiptu
Janick Gers – gitarzysta heavymetalowego zespołu Iron Maiden

Ewan

Ewan McGregor

Jan

Jan Bugaj
Jan Bułhak
Jan Bury – polityk powiązany z PSL
Jan Bury – polityk powiązany z PiS
Jan Byra
Jan Bytnar
Jan Chmurowicz
Jan Christian Kamsetzer
Jan Chryzostom Pasek
Jan Cieślik – generał LWP
Jan Cybis
Jan Czekanowski
Jan Czerski
Jan Czochralski – chemik, metaloznawca
Jan Dąb-Kocioł
Jan Henryk Dąbrowski – dowódca legionów, generał
Jan Dąbski
Jan de Weryha-Wysoczański
Jan de Witt
Jan Dąbrowski
Jan Dembowski
Jan Długosz
Jan Domański
Jan Domański

Jan Englert

Jan Ernst
Jan Farurej z Garbowa (?-1453) – rycerz, starosta spiski i stolnik krakowski
Jan Flis
Jan Garbarek
Jan Gebauer
Jan Góra – doktor, dominikanin
Jan Graczyk – artysta rzeźbiarz
Jan Grudziński
Jan Gwalbert Pawlikowski
Jan Hartknoch
Jan Henryk Newman
Jan Henryk Rosen
Jan Heweliusz
Jan Himilsbach
Jan Hörl
Jan Hudec
Jan Hunyady
Jan Hus
Jan Jakub Kolski
Jan Jakub Rousseau
Jan Jarota
Jan Jeleński
Jan Jerzy Pinzel – rzeźbiarz i snycerz barokowy
Jan Jerzy Plersch – rzeźbiarz i snycerz barokowy
Jan Jeziorański
Jan Józef Haar
Jan Józef Lipski
Jan Józef Szczepański
Jan Kaczmarek – profesor technologii maszyn
Jan Kaczmarek – artysta kabaretowy
Jan Kaldeborn
Jan Kalwin
Jan Kanty Działyński

Jan Krzysztof Bielecki – ekonomista, polityk
Jan Krzysztof Kluk – polski ksiądz, przyrodnik, badacz flory polskiej
Jan Kucharzewski
Jan Kukliński
Jan Kulczyk
Jan Lam
Jan Lechoń
Jan Lebenstein
Jan Lemański
Jan Lesman
Jan Filip Libicki
Jan Lityński

Jan Lubrański
Jan Lutek z Brzezia
Jan Łazarski
Jan Łączny
Jan Łopata
Jan Łopuszański
Jan Łukasiewicz
Jan Machulski
Jan Maciaszek
Jan Marcin Szancer
Jan Machulski – aktor
Jan Maria Vianney
Jan Makowski – polski filozof i teolog ewangelicko-reformowany
Jan Matejko – malarz
Jan Matura – skoczek narciarski
Jan Marek Matuszkiewicz – botanik
Jan Mauersberger
Jan Maurycy Borski
Jan Michał Grubecki
Jan Mikruta – dziennikarz
Jan Mielecki
Jan Miodek
Jan Młodożeniec
Jan Mosdorf
Jan Mulak

Jan Mycielski, artysta
Jan Mycielski, matematyk
Jan Nepomucen Miller, polski krytyk literacki i teatralny, poeta, ekspresjonista
Jan Nepomucen Umiński
Jan Neruda
Jan Niecisław Baudouin de Courtenay
Jan Nowak-Jeziorański
Jan Olszewski
Jan Ołdakowski
Jan Ostoja Matłachowski
Jan Pająk
Jan Palach
Jan Parandowski
Jan Paweł Lelewel
Jan Paweł Łuszczewski
Jan Peszek – polski aktor

Jan Rzepa
Jan Rzepecki
Jan Safarewicz
Jan Samuel Chrzanowski
Jan Schmid
Jan Skrzypiński
Jan Smeekens
Jan Spychalski
Jan Stanisław Jabłonowski – kanclerz wielki koronny
Jan Stanisław Prokop
Jan Stanisław Zbąski
Jan Stepa
Jan Strelau
Jan Stryprock
Jan Sunderland
Jan Suzin
Jan Szczepanik

Jan Żarnowski
Jan Żbik
Jan Žižka
Jan Železný
Janko z Czarnkowa
Jan Mazoch – czeski skoczek narciarski
Jan Czuba:
- Jan Czuba – misjonarz
- Jan Czuba – werbista

Giovanni

Gianlorenzo Bernini
Giovanni Antonio Facchinetti de Nuce młodszy
Giovanni Baptista di Quadro z Lugano
Giovanni Battista Pergolesi – kompozytor
Giovanni Battista Re – kardynał
Giovanni Boccaccio
Giovanni Botero
Giovanni Caboto
Giovanni Cassini
Giovanni Ceva
Giovanni Colombo
Giovanni da Palestrina
Giovanni da Verrazzano
Giovanni Gabrieli
Giovanni Gerolamo Saccheri
Giovanni Mercati
Giovannino Guareschi
Giovanni Poleni
Giovanni Ribisi – amerykański aktor
Giovanni Saldarini
Giovanni Schiaparelli
Giovanni van Bronckhorst – piłkarz, zawodnik FC Barcelony
Giovanni Villani

Hannes

Hans

Ian

Ian Anderson
Ian Curtis – wokalista Joy Division
Ian Hamilton
Ian Holm
Ian McKellen
Ian Murdock
Ian Thorpe – znany pływak
Ian Gillan – wokalista (m.in. Deep Purple)
Ian Hart – aktor
Ian Hill – basista Judas Priest
Ian Somerhalder – aktor, założyciel fundacji „IS FUNDATION”
Ian Stuart – muzyk, założyciel zespołu Skrewdriver

Joanis

Ion

Iwan

Janne

Janos

Jean

Jens

Joan

João

João Vaz Corte-Real

Johan

Johann

Johannes

John

Johnny

Jon

Jon Anderson
Jon Huntsman
Jon Postel
Jon Ola Sand
Jon Lord
Jon Voight aktor, ojciec aktorki: Angelina Jolie

Jons

Jöns Jacob Berzelius

Juan

Jóannes

Jóannes Eidesgaard

Jussi

Sean

Jan w kulturze

Don Giovanni
Don Juan
Hans Kloss – Stawka większa niż życie
Jan Kos – Czterej pancerni i pies
Janko Muzykant
Jan Baptysta Grenouille – Pachnidło

Zobacz też

Jesza
Jan Mayen – wyspa wulkaniczna w Arktyce

Przypisy

↑ Otwarte Dane [online], dane.gov.pl [dostęp 2022-06-13] .
↑ STATYSTYKA 50 najpopularniejszych imion w Polsce w podziale na płeć. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2004 r.. [dostęp 2008-10-28]. (pol.). (.pdf)
↑ Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 3: H-Ł. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 205. ISBN 83-7097-464-3.
↑ Kazimierz Tymiński: Mały słownik polsko-esperancki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 430. ISBN 83-214-0326-3.

[1] Otwarte Dane [online], dane.gov.pl [dostęp 2022-06-13] .

[2] STATYSTYKA 50 najpopularniejszych imion w Polsce w podziale na płeć. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, 2004 r.. [dostęp 2008-10-28]. (pol.). (.pdf)

[3] Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 3: H-Ł. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 205. ISBN 83-7097-464-3.

[4] Kazimierz Tymiński: Mały słownik polsko-esperancki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, s. 430. ISBN 83-214-0326-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

Jan