Ministerstwo Sportu i Turystyki (Polska)

Zgodnie z ustawą z 4 września 1997 o działach administracji rządowej w zakres spraw zaliczanych do działu kultura fizyczna wchodzą: sport, wychowanie fizyczne oraz rehabilitacja ruchowa, natomiast dział turystyka obejmuje sprawy zagospodarowania turystycznego kraju oraz mechanizmów regulacji rynku turystycznego^[2].

Do głównych zadań ministra należy upowszechnianie sportu i promowanie aktywności fizycznej, a także tworzenie warunków dla rozwoju sportu powszechnego, sportu wyczynowego, sportu młodzieżowego i sportu osób z niepełnosprawnościami. Zgodnie z ustawą z 25 czerwca 2010 o sporcie minister sprawuje nadzór na działalnością polskich związków sportowych, może również dofinansowywać uprawianie lub organizowanie sportu oraz jego promocję^[3].

• Sławomir Nitras (PO) – minister sportu i turystyki od 13 grudnia 2023
• Piotr Borys (PO) – sekretarz stanu od 28 grudnia 2023^[4]
• Ireneusz Raś (CdP) – sekretarz stanu od 28 grudnia 2023^[4]
• Ireneusz Nalazek (Nowa Lewica) – podsekretarz stanu od 7 lutego 2024^[5]
• Adam Wojtaś – dyrektor generalny^[6]

W skład ministerstwa wchodzi Gabinet Polityczny Ministra oraz następujące jednostki organizacyjne^[7]:

• Departament Ekonomiczno-Finansowy
• Departament Igrzysk Europejskich 2023
• Departament Infrastruktury Sportowej
• Departament Kontroli
• Departament Nowych Technologii w Sporcie i Informatyki
• Departament Prawny
• Departament Sportu dla Wszystkich
• Departament Sportu Wyczynowego
• Departament Turystyki
• Departament Współpracy Międzynarodowej
• Biuro Dyrektora Generalnego
• Biuro Komunikacji
• Biuro Ministra

Jednostki organizacyjne nadzorowane przez ministra^[8]:

• Centralny Ośrodek Sportu z siedzibą w Warszawie
• Instytut Sportu – Państwowy Instytut Badawczy z siedzibą w Warszawie
• Polska Agencja Antydopingowa z siedzibą w Warszawie
• Polska Organizacja Turystyczna z siedzibą w Warszawie

Pierwszym w Polsce organem publicznym związanym ze sportem była Naczelna Rada Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego, utworzona przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego rozporządzeniem Rady Ministrów z 25 kwietnia 1925^[9]. Organ ten zlikwidowano 28 stycznia 1927, tworząc tego samego dnia w jego miejsce Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego^[10], który miał za zadanie koordynować działalność urzędów państwowych i organizacji społecznych w zakresie podnoszenia kultury fizycznej oraz przysposobienia wojskowego i podlegał Ministerstwu Spraw Wojskowych. Dyrektorami Urzędu byli Juliusz Ulrych (1927–1929), Władysław Kiliński (1929–1935), Józef Olszyna-Wilczyński (1935–1937) oraz Kazimierz Sawicki (1938–1939). Ministerstwo Wyznań i Oświecenia w tym czasie również zajmowało się kwestią wychowania fizycznego w szkołach.

Dekretem z 16 stycznia 1946 Państwowy Urząd Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego został utworzony na nowo^[11]. Kierował nim Tadeusz Kuchar^[12], który od lutego 1948 szefował powołanemu w miejsce PUWFiPW Głównemu Urzędowi Kultury Fizycznej. Od grudnia 1949 centralnym organem administracji państwowej ds. sportu był Główny Komitet Kultury Fizycznej, zajmujący się kulturą fizyczną i sportem, a od kwietnia 1954 również turystyką (w związku z przejęciem nadzoru nad istniejącym od 1952 Komitetem do Spraw Turystyki^[13]). Na czele GKKF stali kolejno Lucjan Motyka (w latach 1949–1950 jako dyrektor, w latach 1950–1951 jako przewodniczący), Józef Faruga (1951–1952) i Włodzimierz Reczek (1952–1960)^[14]. Nadzorowany przez Prezesa Rady Ministrów GKKF w 1960 został przemianowany na Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki (przewodzili mu w latach 1960–1973 Reczek i w latach 1973–1978 Bolesław Kapitan).

W 1973 utworzono Polską Federację Sportu, którą do likwidacji w 1978 kierował Marian Renke^[12], a której GKKFiT przekazał część swoich zadań. Statutowym celem organizacji był rozwój sportu kwalifikowanego. W 1978 z zakresu działań Komitetu wyłączono turystykę, a w jej miejsce wpisano sport. GKKFiT podzielony został na Główny Komitet Kultury Fizycznej i Sportu (z Renkem jako przewodniczącym) oraz na Główny Komitet Turystyki. W 1985 obie struktury ponownie połączono w Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki, którym do 1987 kierował Kapitan. W latach 1987–1991 urząd funkcjonował pod szyldem Komitetu do Spraw Młodzieży i Kultury Fizycznej, a przewodniczył mu Aleksander Kwaśniewski (w latach 1985–1989 równolegle pełnił urząd ministra-członka Rady Ministrów). Po rezygnacji Kwaśniewskiego od 18 czerwca 1990 p.o. przewodniczącego Komitetu był Zygmunt Lenkiewicz^[15].

W 1991 powstał Urząd Kultury Fizycznej i Turystyki^[16], szefowali mu kolejno: Zygmunt Lenkiewicz, Michał Bidas, Zygmunt Zalewski, Marek Paszucha, od 1993 do 1997 Stanisław Stefan Paszczyk i w latach 1997–2000 Jacek Dębski. Po kolejnych reorganizacjach (związanych z utworzeniem Polskiej Organizacji Turystycznej^[17]) od 1 stycznia 2000 funkcjonował Urząd Kultury Fizycznej i Sportu^[18], jego prezesami byli: w 2000 Dębski, po nim do 2001 Mieczysław Nowicki, którego zastąpił Adam Giersz. Urząd działał do 30 czerwca 2002^[19].

Po utworzeniu działów administracji rządowej sprawy działu kultura fizyczna i sport znalazły się od grudnia 1999 w strukturach Ministerstwa Edukacji Narodowej^[20]. W październiku 2001 rozwiązywanie zagadnień z zakresu kultury fizycznej w społeczeństwie przeniesiono do Ministerstwa Edukacji Narodowej i Sportu pod kierownictwem Krystyny Łybackiej^[21]. W rzeczywistości jednak władztwo nad sportem, zwłaszcza wyczynowym, przejęła utworzona 1 lipca 2002 Polska Konfederacja Sportu^[22]. Jej pierwszym prezesem został Giersz (pełnił tę funkcję do końca roku), którego w styczniu 2003 zastąpił Andrzej Kraśnicki^[23].

1 września 2005 rozwiązano Polską Konfederację Sportu, wyłączono sport z zakresu obowiązków resortu edukacji i utworzono Ministerstwo Sportu (zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2005^[24]). Z dniem wejścia w życie ustawy z 29 lipca 2005 o sporcie kwalifikowanym pracownicy konfederacji stali się pracownikami urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw kultury fizycznej i sportu^[25].

27 lipca 2007 ogłoszone zostało rozporządzenie Rady Ministrów z 24 lipca 2007, na podstawie którego w miejsce dotychczasowego Ministerstwa Sportu utworzono Ministerstwo Sportu i Turystyki (z mocą od 23 lipca 2007)^[26]. Przekształcenie to związane było z włączeniem do zakresu działań reesortu działu turystyki (we wcześniejszych latach za sprawy turystyki odpowiadał od grudnia 1999 resort transportu i gospodarki morskiej^[27], a następnie od czerwca 2000 resort gospodarki^[28]).

21 listopada 2019 (z mocą od 15 listopada 2019) weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 19 listopada 2019, zgodnie z którym ponownie utworzono Ministerstwo Sportu^[29], natomiast dział turystyka oraz pracowników obsługujących sprawy tego działu włączono w struktury Ministerstwa Rozwoju^[30]. 1 marca 2021 weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 10 lutego 2021 r. w sprawie zniesienia Ministerstwa Sportu^[31], tego samego dnia jego zadania przejęło nowo utworzone Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu^[32].

26 października 2021 przywrócono samodzielny resort ds. sportu. Tego dnia Prezydent Andrzej Duda powołał Kamila Bortniczuka na urząd ministra sportu i turystyki^[33], a także weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z 25 października 2021 w sprawie utworzenia Ministerstwa Sportu (wyodrębnionego z dotychczasowego Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu)^[34]. Również od 26 października 2021 obowiązywało rozporządzenie Rady Ministrów z 27 października 2021, na mocy którego Ministerstwo Sportu przekształcono w Ministerstwo Sportu i Turystyki poprzez włączenie do niego z Ministerstwa Rozwoju i Technologii komórek organizacyjnych obsługujących dział administracji rządowej turystyka i pracowników obsługujących ten dział^[35].

• Ministerstwa w III Rzeczypospolitej
• Rząd Beaty Szydło
• Kalendarium rządu Beaty Szydło
• Centralny Ośrodek Sportu
• Główny Komitet Kultury Fizycznej
• Główny Komitet Kultury Fizycznej i Sportu

• Strona Ministerstwa Sportu i Turystyki