Powiat gubiński
Powiat gubiński – dawny powiat ze stolicą w Gubinie, istniejący w latach 1945–1961 na terenie obecnego powiatu krośnieńskiego (województwo lubuskie).
| powiat | |||||
| 1945–1961 | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Data powstania | 1945 | ||||
| Data likwidacji | 1961 | ||||
| Siedziba | |||||
| Powierzchnia | 408 km² | ||||
| Populacja (1960) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość | 52 os./km² | ||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||
| |||||
Po zakończeniu II wojny światowej na mocy porozumień pomiędzy zwycięskimi mocarstwami, ziemia gubińska została przyłączona do Polski jako część tzw. Ziem Odzyskanych. Uchwałą Rady Ministrów z dnia 7 lipca 1945 roku obszary te zostały przyłączone do województwa poznańskiego. 28 lipca 1945 utworzono powiat gubiński w granicach części dawnego powiatu Guben wchodzących w skład Ziem Odzyskanych[1].
Położenie powiatu
edytujPowiat gubiński położony był między 51°47′ a 52°05′ szerokości geograficznej północnej i 14°35′ a 14°58′ długości geograficznej wschodniej. Kształtem przypominał trójkąt, którego północny wierzchołek opierał się o Odrę przy ujściu Nysy Łużyckiej[2]. Zachodnia granica powiatu była zarazem granicę Polski z NRD. Powiat gubiński graniczył z następującymi powiatami: od północy, ze słubickim, od wschodu – z krośnieńskim i od południa z lubskim.
W pierwszych latach po wojnie obszar powiatu wynosił 491 km². W roku 1954 został przekazany do powiatu słubickiego Szydłów. W tym samym roku do powiatu lubskiego przyłączono część obszaru południowo-wschodniej części powiatu gubińskiego. W nowych granicach administracyjnych powiat gubiński liczył 408 km²[2].
Podział administracyjny
edytujWykaz gmin powiatu gubińskiego z 8 listopada 1945 podaje następujący skład administracyjny powiatu[3]:
- 2 miasta: Gubin i Przybrzeg (Stadt Fürstenberg an der Oder, obecnie część Eisenhüttenstadt)
- 109 gmin wiejskich (jednostkowych)
Podział ten został wkrótce przekształcony w następujący:
- miasto Gubin
- gromady Chlebowo, Wałowice, Czarnowice, Grabice, Pole i Stargard Gubiński
W związku z reformą administracyjną w 1950 roku, powiat gubiński wszedł w skład nowego woj. zielonogórskiego z dniem 6 lipca 1950 roku[4].
1 lipca 1952 powiat składał się z 1 miasta, 5 gmin i 57 gromad (dawnych sołectw) w woj. zielonogórskim (liczba gromad w nawiasach)[5]:
29 września 1954 roku w miejsce gmin wprowadzono gromady. Powiat podzielono na miasto Gubin i gromady Biecz, Chlebowo, Czarnowice, Grabice, Mierków, Pole, Stargard Gubiński, Strzegów i Wałowice. 1 października 1954 gromady Biecz i Mierków odeszły do nowo utworzonego powiatu lubskiego[6]. Gromadę Strzegów zniesiono przed 1961.
Powiat został zniesiony z dniem 31 grudnia 1961 roku. Gubin, Chlebowo i Wałowice weszły w skład powiatu krośnieńskiego, pozostałe gromady zostały włączone do powiatu lubskiego[7].
Rolnictwo
edytujW roku 1960 ogólna powierzchnia użytkowa gruntów powiatu wynosiła 41117 ha. Procentowy podział na poszczególnych użytkowników przedstawiał się następująco[8]:
- gospodarstwa indywidualne – 32,8%
- państwowe gospodarstwa rolne – 5,2%
- lasy i pozostałe grunty niestanowiące gospodarstw rolnych – 62,0%
Udział procentowy gospodarstw indywidualnych wynosił[8]:
- do 2 ha – 34,1%
- od 2 do 5 ha – 17,3%
- od 5 do 10 ha – 30,2%
- od 10 do 20 ha – 18,4%
Gospodarstwa o powierzchni ponad 100 ha występowały w Chlebowie, Mielnie, Żytowaniu, Wałowicach, Grabkach, Gębicach, Brzozowie, Luboszycach, Węglinach, Kumiałtowicach, Wierzchnie i Starosiedlu.
Starostowie/przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej
edytuj- Andrzej Łuszczyński (przybył z Legnicy – nie objął stanowiska)
- Stanisław Ciepluch (przybył z Piły – nie objął stanowiska)
- Czesław Zalewski (przybył z Legnicy – nie objął stanowiska w Gubinie)
- Tadeusz Młodzianowski[9].
- Czesław Kończak (1945–1946)[a]
- Wincenty Wencel (1947–1948)
- Waltrowski (1948)
- Młodzianowski (1949)
- Adamczak (1949–1950)
Przewodniczący Powiatowej Rady Narodowej
- Jan Koleńczuk (co najmniej od 1950 r.)
- Piotr Szczepańczyk (1951 – 3 VII 1954)
- Józef Zarzycki (l VIII 1954 – do zniesienia powiatu w dniu 31 grudnia 1961)
Próby przywrócenia nazwy
edytujJako że Gubin – obecnie położony w powiecie krośnieńskim – jest miastem znacznie większym od Krosna Odrzańskiego i ma tradycje pełnienia funkcji siedziby starostwa, w 2015 i 2016 toczyła się debata na temat zmiany nazwy powiatu na powiat krośnieńsko-gubiński[10] mimo że Rada Ministrów wstępnie odrzuciła wniosek[11].
Zobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Pierwszy starosta mianowany przez wojewodę poznańskiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Dziennik Wojewódzki – rok 1945, nr 5, poz. 33.
- ↑ a b Henryk Stachowicz: Rozwój gospodarczy powiatu gubińskiego. s. 16.
- ↑ Poznański Dziennik Wojewódzki – rok 1945, nr 12, poz. 88. schwiebus.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-25)]..
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255.
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., Polska Rzeczpospolita Ludowa, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 1952.
- ↑ Dz. U. z 1954 r. Nr 49, poz. 249.
- ↑ Dz.U. z 1961 r. nr 46, poz. 241.
- ↑ a b Henryk Stachowicz: Rozwój gospodarczy powiatu gubińskiego. s. 86–90.
- ↑ Henryk Stachowicz: Rozwój gospodarczy powiatu gubińskiego. s. 17.
- ↑ Nazwa powiatu wciąż może zostać zmieniona.
- ↑ Mortywacja. legislacja.rcl.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)]..
Bibliografia
edytuj- Henryk Stachowicz: Rozwój gospodarczy powiatu gubińskiego w okresie 15-lecia Polski Ludowej. Gubin: Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Gubińskiej i Stowarzyszenie Pionierów Miasta Gubina, 2012.