Rumuńska cyrylica
Rumuńska cyrylica – sposób zapisu pisma w języku rumuńskim (zwanym dawniej wołoskim lub mołdawskim) oficjalnie obowiązujący do roku 1860, gdy zastąpiono ją alfabetem transferowym, a następnie, w 1862, dzisiejszym zmodyfikowanym alfabetem łacińskim.
W okresie dostosowywania rumuńskich dokumentów, map itp. funkcjonował tzw. alfabet transferowy, w którym znalazły się zarówno litery łacińskie, jak i litery cyrylicy. W alfabecie transferowym pojawiły się znaki diakrytyczne – brewis, cyrkumfleks i przecinek dolny – używane do dziś. Jednym z twórców alfabetu transferowego był Ion Budai-Deleanu.
Zastąpienie cyrylicy alfabetem łacińskim było jednym z przejawów świadomej romanizacji kultury rumuńskiej pod koniec XVIII i w XIX w. Twórcami programu romanizacji języka rumuńskiego byli przedstawiciele tzw. szkoły siedmiogrodzkiej, m.in. Petru Maior i Ion Budai-Deleanu.
Po utworzeniu Mołdawskiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej w 1924 r., powrócono do cyrylicy, uproszczonej do postaci grażdanki. Alfabet ten był używany w Mołdawskiej SRR do 1989 r., w Mołdawii Naddniestrzańskiej jest używany do dzisiaj.
Alfabet
edytuj| Litera | Współczesny odpowiednik | Alfabet transferowy | Fonem |
|---|---|---|---|
| А | a | A a | /a/ |
| Б | b | Б б | /b/ |
| В | v | В в | /v/ |
| Г | g, gh | G g | /g/ |
| Д | d | D d | /d/ |
| Є, Е | e | E e | /e/ |
| Ж | j | Ж ж | /ʒ/ |
| Ѕ | — | — | — |
| З | z | Z z | /z/ |
| И | i | I i | /i/ |
| Й | i | Ĭ ĭ | /j/, /ʲ/ |
| І | i | I i | /i/ |
| К | c, ch | K k | /k/ |
| Л | l | L l | /l/ |
| М | m | M m | /m/ |
| Н | n | N n | /n/ |
| Ѻ, О | o | O o | /o̯/ |
| П | p | П п | /p/ |
| Р | r | Р р | /r/ |
| С | s | S s | /s/ |
| Т | t | T t | /t/ |
| Ѹ, У | u | У у | /u/ |
| Ф | f | F f | /f/ |
| Х | h | Х х | /h/ |
| Ѡ | o | O o | /o/ |
| Ц | ț | Ц ц | /ʦ/ |
| Ч | c (przed e, i) | Ч ч | /ʧ/ |
| Џ | g (przed e, i) | Џ џ | /ʤ/ |
| Ш | ș | Ш ш | /ʃ/ |
| Щ | șt | Щ щ | /ʃt/ |
| Ъ | ă | Ъ ъ | /ə/ |
| Ь | — | — | — |
| Ѣ | ea | Ea ea | /æ/ |
| Ю | iu | Iу iу Ĭу ĭу | /ju/ |
| IA, Ѧ | ia | Ia ia | /ja/ |
| Ѫ | â, î | Î î | /ɨ/ |
| Ꙟ | în îm | În în Îm îm | /ɨn/, /ɨm/ |
| Ѯ | x | Ks ks | /ks/ |
| Ѱ | ps | Пs пs | /ps/ |
| Ѳ | t | T t | /t/ (prawdopodobnie także /θ/) |
| Ѵ | i, v | I i; В в | /i/, /y/, /v/ |
Bibliografia
edytuj- Treptow, Kurt W. (red.): A History of Romania (Iași: The Center for Romanian Studies, 1997).