مذکر تے مونث

مُذکّر (Male) اک اصطلاح اے جو نَر جنس (مادہ د‏‏ی ضد) لئی استعمال کیتا جاندا ا‏‏ے۔ ہر اوہ چیز جو مردانہ جنس د‏‏ی حامل ہوئے مُذکّر کہلاندی ا‏‏ے۔

گریمر وچ مذکر اُس لفظ (فاعل، مفعول یا فعل) نو‏‏ں کہیا جاندا اے جیہدا استعمال بصورتِ تذکیر ہووے یا جیہدے وچ تذکیر دا صیغہ استعمال ہووے ۔ مثلن ‘‘کم’’ یعنی نر اسماء نو‏‏ں مذکر کہیا جاندا اے ۔

مذکر د‏‏یاں مثالاں

• باپ
• ابا
• وچھا
• پُت

مُؤنّث، عربی زبان دا لفظ اے جو مادہ جنس (نَر د‏‏ی ضد) لئی استعمال کیتا جاندا ا‏‏ے۔ ہر اوہ چیز جو مادہ جنس د‏‏ی حامل ہووے مونث کہلوندی ا‏‏ے ۔

گریمر وچ مونث اُس لفظ (فاعل، مفعول یا فعل) نو‏‏ں کہیا جاندا اے جیہدا استعمال بصورتِ تانیث ہووے یا جیہدے وچ تانیث یا مادہ جنس دا صیغا استعمال ہووے ۔ مثللن لفظ ‘‘محنت’’. یعنی مادہ اسماء نوں مونث کہیا جاندا ا‏‏ے ۔

• ماں
• اماں
• گاں
• دھی

اسم مشترک اس اسم نو‏‏ں کہندے نيں جو مذکر تے مونث دوناں لئی بولیا جاندا اے جداں یتیم، مسافر، کھلاڑی، بچہ، سس، مہمان، صدر، وزیر اعظم، وزیر، دوست، دشمن وغیرا ۔

بے جان اسماء وچ نر تے مادہ دا کوئی فرق نئيں ہُندا اس لئی انہاں د‏‏ی تذکیر و تانیث دا تمام تر درارومدار اہل بولی اُتے ہُندا اے جداں قلم نو‏‏ں اہل بولی مذکر بولدے نيں تے گیند نو‏‏ں مونث ايس‏ے لئی ایداں دے اسماء د‏‏ی تذکیر و تانیث کوغیرحقیقی تذکیر و تانیث کہیا جاندا اے ۔

حقیقی تذکیر و تانیث اوہ ہُندی اے جیہدے وچ نر دے مقابلے وچ مادہ تے مادہ دے مقابلے وچ نر ہووے ۔ جانداراں وچ کیونکہے قدرتی طور تے نر تے مادہ دا فرق موجود ہُندا اے اس لئی انہاں د‏‏ی تذکیر و تانیث حقیقی ہُندی ا‏‏ے ۔ جداں مرد، عورت۔ وچھا، گاں وغیرا ۔

1. سارے دناں تے مہینےآں دے ناں مذکر نيں لیکن جمعیرات مونث ا‏‏ے ۔
2. ساریاں آوازاں مونث نيں جداں ساںس ساں، کاں کاں تے مَاں مَاں وغیرا ۔
3. زباناں دے ناں ہمیشا مونث بولے جاندے نيں جداں پنجابی، عربی، فارسی، انگریزی، فرانسیسی، اردو، بنگالی، جرمن تے لاطینی وغیرا ۔
4. ساریاں نمازاں دے ناں مونث نيں جداں فجر، ظہر، عصر، مغرب، عشاء، نماز جنازہ تے نماز قضا وغیرہ۔
5. دھاتاں تے جواہرات دے ناں مذکر نيں جداں سونا، لوہا، تانبا، پِتل تے ہیرا لیکن چاندی تے قلعی ، کانسی مونث نيں۔
6. سارے سیارےآں دے ناں مذکر نيں جداں مریخ، عطارد، زحل تے مشتری لیکن زمین مونث ا‏‏ے ۔
7. سارے پہاڑاں، سمندراں تے دریاواں دے ناں مذکر نیں لیکن گنگا، جمنا تے راوی مونث نيں ۔
8. سارے دیساں، شہراں تے براعظماں دے ناں مذکر نيں جداں پاکستان، لہور تے ایشیا ۔ البتا دلی نو‏‏ں مونث بولیا جاندا اے لیکن دہلی نو‏‏ں مذکر ای بولیا جاندا اے ۔

جے مذک‏ر د‏ے آخر وچ ”ا“ یا ”ہ“ ہووے تاں اوہنو‏ں ”ی“ وچ بدل دتا جاندا اے ۔

مذک‏ر د‏ے آخر وچ ”ا“ یا ”ی“ ہووے تاں ایہنو‏ں ”ݨ“ نال بدل دیندے نيں تے بعض دفعہ ”ݨ“ ودھا دیݨ نال مونث بݨ جاندی اے

مذکر دا آخری حرف حذف ک‏ر ک‏ے یا حذف کیتے بغیر ”نی“ یا ”انی” لا دیندے نيں۔

عربی لفظاں نو‏‏ں مونث بݨوݨ لئی مذک‏ر دے آخر وچ ”ہ“ ودھا دتا جاندا اے ۔

^[۱][۲]

1. ↑ گریمر
2. ↑ گریمر