Кумык тыла
Кумык тыла (бэйэлэрин тылларынан: къумукъ тил) — кумыктар тыллара. Дагестааҥҥа, Чэчиэн өрөспүүбүлүкэтин хоту өттүгэр, Хотугу Осетия Моздок оройуонугар тарҕаммыт. Түүр тылларын кыпчаак бөлөҕөр киирэр (карачай-балкаар, ногаай уо.д.а. тыллары кытта). Саҥарар дьонун ахсаана 450—500 тыһыынча киһи.
| Кумык къумукъ тил/qumuq til | ||
|---|---|---|
| Дойдулар: | Арассыыйа | |
| Регион: | Дагестаан, Чечня, Хотугу Осетия | |
| Total speakers: | 426,212[1] | |
| Тыл системата: | Түүр тыллара Кыпчак Кыпчак-Куман Кумык | |
| Суруга: | Кирииллиссэ and Латыын | |
| Ил суолталаах | ||
| Ил статустаах: |  Russia | |
| Салайыллар: | no official regulation | |
| Language codes | ||
| ISO 639-1: | none | |
| ISO 639-2: | kum | |
| ISO 639-3: | kum | |
| Glottolog: | ||
| Note: This page may contain IPA phonetic symbols in Unicode. | ||
Кумык тыла — Дагестаан алта «литератууралаах тылларыттан» биирдэстэрэ. XIX үйэ саҕалыытыгар дылы кумык тыла хотугу Дагестаан лингва-франка (омуктар ыккардыларыгар туттуллар) тыла этэ.
Фонология
уларыт| Инники | Кэнники | |||
|---|---|---|---|---|
| Сабыылаах | и [i] | уь [y] | ы [ɯ] | у [u] |
| Орто | e [e] | оь [ø] | o [o] | |
| Аһаҕас | ә [æ] | a [a] | ||
| Labial | Dental | Lateral | Palatal | Velar | Uvular | Glottal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Plosive | voiceless | п [p] | т [t] | к [k] | къ [q]¹ | |||
| voiced | б [b] | д [d] | г [ɡ] | къ [q̬]² | ||||
| Fricative | voiceless | ф [f] | c [s] | ш [ʃ] | x [χ] | гь [h] | ||
| voiced | в [β] | з [z] | ж [ʒ] | гъ [ʁ] | ||||
| Affricate | voiceless | ч [tʃ] | ||||||
| voiced | дж [dʒ] | |||||||
| Nasal | м [m] | н [n] | нг [ŋ] | нг ([ɴ]) | ||||
| Liquid | p [r] | л [l] | ||||||
| Approximant | й [j] | |||||||
- ¹- in the middle and at the end of words къ voiceless
- ² - at the beginning of words къ voiced
Суруга
уларытЛатыын алпабыыта (1927–1937)
уларыт
| A a | B b | C c | Ç ç | D d | E e | F f | G g |
| Ƣ ƣ | H h | I i | J j | K k | L l | M m | N n |
| Ŋ ŋ | O o | Ɵ ɵ | P p | Q q | R r | S s | Ş ş |
| T t | U u | V v | W w | X x | Y y | Z z | Ƶ ƶ |
| Ь ь |
Кирииллиссэ (1937 - билингнги кэмэҕэ)
уларыт| А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Гь гь | Д д | Е е |
| Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Къ къ | Л л |
| М м | Н н | Нг нг | О о | Оь оь | П п | Р р | С с |
| Т т | У у | Уь уь | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш |
| Щ щ | Ъ ъ | Ы ы | Ь ь | Э э | Ю ю | Я я |
Диалектээх классификация
уларытКумык тылаҕа араар аныгыскы диалектар:
- Буйнак
- Хасавюрт
- Кайтаг
- Хайа иннэ
- Тер
Быһаарыылар
уларыт- ↑ Перепись населения-2010
- ↑ Levitskaïa. 1997.
 | Бу аан дойду тылларыттан биирдэстэригэр туһунан сиппэтэх ыстатыйа. Көннөрөн уонна эбэн биэрэн Бикипиэдьийэҕэ көмөлөһүөххүн сөп. |
🔥 Top keywords: Сүрүн сирэйАан дойду иккис сэриитэАрассыыйа федерациятын социальнай каартата.neБикипиэдьийэ:Бүк охсунууСахалыы ааттарБикипиэдьийэ:Бу туһунанБикипиэдьийэ:Саҕалааччыларга көмөАналлаах:Саҥа уларытыыКиһи-аймах бас билиитэБикипиэдьийэ:Түмсүү сирэЛазерБикипиэдьийэ:Ханнык баҕарар Бикипиэдьийэҕэ баар буолуохтаах ыстатыйалар тиһиктэрэТырыМалгина Феврония НиколаевнаБикипиэдьийэБикипиэдьийэ:Бастыҥ ыстатыйаларУруулар ааттараСанта АнаБиологияАшвагандаАналлаах:КөрдөөһүнАрассыыйаҮөрэ ото1743 сылБикипиэдьийэ:Түргэн индекс1959 сылУиллиам ШэкспирБикипиэдьийэ:Кэпсэтэр сирСоколов Эдуард ДмитриевичАрассыыйа былааҕаKӨR (бренд)КүлүмэнАустралиаБикипиэдьийэ:Категорияларынан көрдөөһүнЫра санааЭҕэрдэ сурукLinuxБаайаҕа нэһилиэгэ (Таатта улууһа)