Oʻzbekistonning maʼmuriy-hududiy boʻlinishi

Oʻzbekistonning ma’muriy-hududiy boʻlinishi 2012-yil holatiga koʻra uch bosqichga ega: birinchi bosqichga 12 viloyat, Qoraqalpogʻiston Respublikasi va Toshkent shahri kiradi.

Oʻzbekistonnig ma'muriy-hududiy boʻlinishi sxemasi

Viloyatlar va Qoraqalpogʻiston Respublikasi tumanlarga va viloyatga (respublikaga) boʻysunuvchi shaharlarga boʻlinadi. Toshkent shahri shahar tumanlariga boʻlinadi.

Viloyatlar va Qoraqalpogʻiston tumanlari tumanga boʻysunuvchi shaharlarga, shahar tipidagi posyolkalarga (shaharcha) va qishloq fuqarolar yigʻinlari (QFY)ga boʻlinadi.

Shuningdek, QFYlar viloyatga boʻysunuvchi shaharlar tarkibiga, shahar posyolkalari (qoʻrgʻonlar) viloyat (respublika)ga boʻysunuvchi shaharlar va Toshkent shahrining ichki tumanlari tarkibiga kirishi mumkin

Birinchi tartibdagi ma’muriy-hududiy boʻlinish birliklari

tahrir
T.r.NomlanishiAholisi
(2015)[1]
ming kishi
Maydoni,
ming km²[2]
Markazi
1Toshkent shahri2371,30,3
2Andijon viloyati2857,34,2Andijon
3Buxoro viloyati1785,439,4Buxoro
4Fargʻona viloyati3444,96,8Fargʻona
5Jizzax viloyati1250,120,5Jizzax
6Namangan viloyati2554,27,9Namangan
7Navoiy viloyati913,2110,8Navoiy
8Qashqadaryo viloyati2958,928,4Qarshi
9Samarqand viloyati3514,816,4Samarqand
10Sirdaryo viloyati777,15,1Guliston
11Surxondaryo viloyati2358,320,8Termiz
12Toshkent viloyati2758,315,3Nurafshon
13Xorazm viloyati1715,66,3Urganch
14Qoraqalpogʻiston respublikasi1763,1165,6Nukus

Quyi ma’muriy-hududiy birliklar

tahrir

Andijon viloyati

tahrir
Andijon viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Oltinkoʻl tumaniОлтинкўл туманиOltinkoʻl11 ta shahar posyolkalari (shp), 8 ta qishloq fuqarolar yigʻini (qfy)
2Andijon tumaniАндижон туманиKuyganyor18 shp, 9 qfy
3Asaka tumaniАсака туманиAsakaAsaka shahri, 4 shp, 8 qfy
4Baliqchi tumaniБалиқчи туманиBaliqchi3 shp, 9 qfy
5Boʻston tumaniБўстон туманиBoʻston3 shp, 3 qfy
6Buloqboshi tumaniБулоқбоши туманиBuloqboshi4 shp, 5 qfy
7Jalaquduq tumaniЖалaқудуқ туманиJalaquduqJalaquduq shahri, 7 shp, 8 qfy
8Izboskan tumaniИзбоскан туманиPoytugʻPoytugʻ shahri, 4 shp, 9 qfy
9Qoʻrgʻontepa tumaniҚўрғонтепа туманиQoʻrgʻontepaQorasuv, Qoʻrgʻontepa shaharlari, 1 shp, 5 qfy
10Marhamat tumaniМарҳамат туманиMarhamatMarhamat shahri, 10 shp, 5 qfy
11Paxtaobod tumaniПахтаобод туманиPaxtaobodPaxtaobod shahri, 3 shp, 5 qfy
12Ulugʻnor tumaniУлуғнор туманиOqoltin1 shp, 4 qfy
13Xoʻjaobod tumaniХўжаобод туманиXoʻjaobodXoʻjaobod shahri, 5 shp, 4 qfy
14Shahrixon tumaniШаҳрихон туманиShahrixonShahrixon shahri, 3 shp, 12 qfy
Andijon shahriАндижон шаҳри
Xonobod shahriХонобод шаҳри1 shp, 1 qfy

Buxoro viloyati

tahrir
Buxoro viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Olot tumaniОлот туманиOlotOlot shahri, 8 shp, 10 qfy
2Buxoro tumaniБухоро туманиGalaosiyoGalaosiyo shahri, 6 shp, 14 qfy
3Vobkent tumaniВобкент туманиVobkentVobkent shahri, 3 shp, 11 qfy
4Gʻijduvon tumaniҒиждувон туманиGʻijduvonGʻijduvon shahri, 14 shp, 14 qfy
5Jondor tumaniЖондор туманиJondor9 shp, 13 qfy
6Kogon tumaniКогон туманиKogon2 shp, 9 qfy
7Qorakoʻl tumaniҚоракўл туманиQorakoʻlQorakoʻl shahri, 12 shp, 16 qfy
8Qorovulbozor tumaniҚоровулбозор туманиQorovulbozorQorovulbozor shahri, 4 qfy
9Peshku tumaniПешку туманиYangibozor4 shp, 10 qfy
10Romitan tumaniРомитан туманиRomitanGazli va Romitan shaharlari, 3 shp, 6 qfy
11Shofirkon tumaniШофиркон туманиShofirkonShofirkon shahri, 8 shp, 12 qfy
Buxoro shahriБухоро шаҳри2 qfy
Kogon shahriКогон шаҳри

Jizzax viloyati

tahrir
Jizzax viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Arnasoy tumaniАрансой туманиGʻoliblar2 shp, 6 qfy
2Baxmal tumaniБахмал туманиUsmat7 shp, 10 qfy
3Gʻallaorol tumaniҒаллаорол туманиGʻallaorolGʻallaorol shahri, 6 shp, 14 qfy
4Sharof Rashidov tumaniШароф Рашидов туманиUchtepa7 shp, 12 qfy
5Doʻstlik tumaniДўстлик туманиDoʻstlikDoʻstlik shahri, 1 shp, 7 qfy
6Zomin tumaniЗомин туманиZominDashtobod shahri, 4 shp, 12 qfy
7Zarbdor tumaniЗарбдор туманиZarbdor4 shp, 5 qfy
8Zafarobod tumaniЗафаробод туманиZafarobod4 shp, 6 qfy
9Mirzachoʻl tumaniМирзачўл туманиGagarinGagarin shahri, 2 shp, 6 qfy
10Paxtakor tumaniПахтакор туманиPaxtakorPaxtakor shahri, 1 shp, 7 qfy
11Forish tumaniФориш туманиYangiqishloq2 shp, 10 qfy
12Yangiobod tumaniЯнгиобод туманиBalandchaqir2 shp, 5 qfy
Jizzax shahriЖиззах шаҳри

Qashqadaryo viloyati

tahrir
Qashqadaryo viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Chiroqchi tumaniЧироқчи туманиChiroqchiChiroqchi shahri, 8 shp, 20 qfy
2Dehqonobod tumaniДеҳқонобод туманиKarashina3 shp, 14 qfy
3Gʻuzor tumaniҒузор туманиGʻuzorGʻuzor shahri, 5 shp, 12 qfy
4Qamashi tumaniҚамаши туманиQamashiQamashi shahri, 5 shp, 11 qfy
5Qarshi tumaniҚарши туманиBeshkentBeshkent shahri, 15 shp, 15 qfy
6Koson tumaniКосон туманиKosonKoson shahri, 14 shp, 9 qfy
7Kasbi tumaniКасби туманиMugʻlon9 shp, 10 qfy
8Kitob tumaniКитоб туманиKitobKitob shahri, 13 shp, 12 qfy
9Mirishkor tumaniМиришкор туманиYangi Mirishkor3 shp, 12 qfy
10Muborak tumaniМуборак туманиMuborakMuborak shahri, 5 shp, 4 qfy
11Nishon tumaniНишон туманиYangi-NishonTolimarjon, Yangi-Nishon shaharlari, 9 shp, 8 qfy
12Shahrisabz tumaniШаҳрисабз туманиShahrisabzShahrisabz shahri, 19 shp, 12 qfy
13Yakkabogʻ tumaniЯккабоғ туманиYakkabogʻYakkabogʻ shahri, 14 shp, 9 qfy
14Koʻkdala tumaniКўкдала туманиYettitomYettitom shaharchasi, 32 mfy
Qarshi shahriҚарши шаҳри1 shp
tahrir
Navoiy viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Konimex tumaniКонимех туманиKonimex4 shp, 7 qfy
2Karmana tumaniКармана туманиKarmana6 shp, 6 qfy
3Qiziltepa tumaniҚизилтепа туманиQiziltepaQiziltepa shahri, 12 shp, 8 qfy
4Xatirchi tumaniХатирчи туманиYangirabotYangirabot shahri, 11 shp, 9 qfy
5Navbahor tumaniНавбаҳор туманиBeshrabot5 shp, 7 qfy
6Nurota tumaniНурота туманиNurotaNurota shahri, 5 shp, 7 qfy
7Tomdi tumaniТомди туманиTomdibuloq1 shp, 7 qfy
8Uchquduq tumaniУчқудуқ туманиUchquduqUchquduq shahri, 1 shp, 5 qfy
Zarafshon shahriЗарафшон шаҳри1 shp
Navoiy shahriНавоий шаҳри1 shp

Namangan viloyati

tahrir
Namangan viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Chortoq tumaniЧортоқ туманиChortoqChortoq shahri, 10 shp, 9 qfy
2Chust tumaniЧуст туманиChustChust shahri, 11 shp, 11 qfy
3Kosonsoy tumaniКосонсой туманиKosonsoyKosonsoy shahri, 10 shp, 7 qfy
4Mingbuloq tumaniМингбулоқ туманиJomashoʻy7 shp, 7 qfy
5Namangan tumaniНаманган туманиToshbuloq10 shp, 12 qfy
6Norin tumaniНорин туманиHaqqulobodHaqqulobod shahri, 8 shp, 8 qfy
7Pop tumaniПоп туманиPopPop shahri, 15 shp, 10 qfy
8Toʻraqoʻrgʻon tumaniТўрақўрғон туманиToʻraqoʻrgʻonToʻraqoʻrgʻon shahri, 13 shp, 8 qfy
9Uchqoʻrgʻon tumaniУчқўрғон туманиUchqoʻrgʻonUchqoʻrgʻon shahri, 4 shp, 8 qfy
10Uychi tumaniУйчи туманиUychi13 shp, 8 qfy
11Yangiqoʻrgʻon tumaniЯнгиқўрғон туманиYangiqoʻrgʻon19 shp, 11 qfy
Namangan shahriНаманган шаҳри

Samarqand viloyati

tahrir
Samarqand viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Bulungʻur tumaniБулунғур туманиBulungʻurBulungʻur shahri, 3 shp, 7 qfy
2Ishtixon tumaniИштихон туманиIshtixonIshtixon shahri, 12 shp, 9 qfy
3Jomboy tumaniЖомбой туманиJomboyJomboy shahri, 5 shp, 8 qfy
4Kattaqoʻrgʻon tumaniКаттақўрғон туманиPayshanba8 shp, 11 qfy
5Qoʻshrabot tumaniҚўшработ туманиQoʻshrabot2 shp, 7 qfy
6Narpay tumaniНарпай туманиOqtoshOqtosh shahri, 3 shp, 9 qfy
7Nurobod tumaniНуробод туманиNurobodNurobod shahri, 1 shp, 7 qfy
8Oqdaryo tumaniОқдарё туманиLoyish10 shp, 6 qfy
9Paxtachi tumaniПахтачи туманиZiyovuddin7 shp, 8 qfy
10Payariq tumaniПайариқ туманиPayariqPayariq, Chelak shaharlari, 9 shp, 11 qfy
11Pastdargʻom tumaniПастдарғом туманиJumaJuma shahri, 12 shp, 13 qfy
12Samarqand tumaniСамарқанд туманиGulobod2 shp, 8 qfy
13Toyloq tumaniТойлоқ туманиToyloq3 shp, 9 qfy
14Urgut tumaniУргут туманиUrgutUrgut shahri, 7 shp, 12 qfy
Kattaqoʻrgʻon shahriКаттақўрғон шаҳри1 shp
Samarqand shahriСамарқанд шаҳри3 shp

Surxondaryo viloyati

tahrir
Surxondaryo viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Angor tumaniАнгор туманиAngor12 shp, 7 qfy
3Boysun tumaniБойсун туманиBoysunBoysun shahri, 5 shp, 7 qfy
4Denov tumaniДенов туманиDenovDenov shahri, 12 shp, 17 qfy
5Jarqoʻrgʻon tumaniЖарқўрғон туманиJarqoʻrgʻonJarqoʻrgʻon shahri, 5 shp, 7 qfy
6Qiziriq tumaniҚизириқ туманиSariq6 shp, 10 qfy
7Qumqoʻrgʻon tumaniҚумқўрғон туманиQumqoʻrgʻonQumqoʻrgʻon shahri, 11 shp, 8 qfy
8Muzrabot tumaniМузработ туманиXalqobod10 shp, 9 qfy
9Oltinsoy tumaniОлтинсой туманиQarluq14 shp, 9 qfy
10Sariosiyo tumaniСариосиё туманиSariosiyoShargʻun shahri, 4 shp, 9 qfy
11Sherobod tumaniШеробод туманиSherobodSherobod shahri, 7 shp, 9 qfy
12Shoʻrchi tumaniШўрчи туманиShoʻrchiShoʻrchi shahri, 10 shp, 10 qfy
13Termiz tumaniТермиз туманиUchqizil9 shp, 5 qfy
14Uzun tumaniУзун туманиUzun9 shp, 7 qfy
Termiz shahriТермиз шаҳри

Sirdaryo viloyati

tahrir
Sirdaryo viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Oqoltin tumaniОқолтин туманиSardoba3 shp, 3 qfy
2Boyovut tumaniБоёвут туманиBoyovut4 shp, 12 qfy
3Guliston tumaniГулистон туманиDehqonobod5 shp, 9 qfy
4Xovos tumaniХовос туманиXovos2 shp, 11 qfy
5Mirzaobod tumaniМирзаобод туманиNavroʻz2 shp, 9 qfy
6Sardoba tumaniСардоба туманиPaxtaobod1 shp, 6 qfy
7Sayxunobod tumaniСайхунобод туманиSayxun4 shp, 7 qfy
8Sirdaryo tumaniСирдарё туманиSirdaryoBaxt, Sirdaryo shaharlari, 4 shp, 9 qfy
Guliston shahriГулистон шаҳри3 qfy
Shirin shahriШирин шаҳри
Yangiyer shahriЯнгиер шаҳри

Toshkent viloyati

tahrir
Toshkent viloyatining ma’muriy boʻlnishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Bekobod tumaniБекобод туманиZafar5 shp, 12 qfy
2Boʻstonliq tumaniБўстонлиқ туманиGʻazalkentGʻazalkent shahri, 17 shp, 18 qfy
3Boʻka tumaniБўка туманиBoʻkaBoʻka shahri, 8 qfy
4Chinoz tumaniЧиноз туманиChinozChinoz shahri, 9 shp, 8 qfy
5Qibray tumaniҚибрай туманиQibray16 shp, 10 qfy
6Ohangaron tumaniОҳангарон туманиOhangaronOhangaron shahri, 4 shp, 8 qfy
7Oqqoʻrgʻon tumaniОққўрғон туманиOqqoʻrgʻonOqqoʻrgʻon shahri, 2 shp, 10 qfy
8Parkent tumaniПаркент туманиParkentParkent shahri, 3 shp, 9 qfy
9Piskent tumaniПискент туманиPiskentPiskent shahri, 2 shp, 6 qfy
10Quyi Chirchiq tumaniҚуйи Чирчиқ туманиDoʻstobodDoʻstobod shahri, 2 shp, 9 qfy
11Zangiota tumaniЗангиота туманиKelesKeles shahri, 21 shp, 18 qfy
12Oʻrta Chirchiq tumaniЎрта Чирчиқ туманиToʻytepaToʻytepa shahri, 5 shp, 13 qfy
13Yangiyoʻl tumaniЯнгийўл туманиYangiyoʻlYangiyoʻl shahri, 5 shp, 8 qfy
14Yuqori Chirchiq tumaniЮқори Чирчиқ туманиYangibozor3 shp, 9 qfy
Olmaliq shahriОлмалиқ шаҳри
Angren shahriАнгрен шаҳриYangiobod shahri, 3 shp
Bekobod shahriБекобод шаҳри
Chirchiq shahriЧирчиқ шаҳри

Fargʻona viloyati

tahrir
Fargʻona viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Oltiariq tumaniОлтиариқ туманиOltiariqTinchlik shahri, 14 shp, 15 qfy
2Bagʻdod tumaniБағдод туманиBagʻdod21 shp, 10 qfy
3Beshariq tumaniБешариқ туманиBeshariqBeshariq shahri, 10 shp, 9 qfy
4Buvayda tumaniБувайда туманиIbrat10 shp, 11 qfy
5Dangʻara tumaniДанғара туманиDangʻara9 shp, 8 qfy
6Fargʻona tumaniФарғона туманиChimyon21 shp, 16 qfy
7Furqat tumaniФурқат туманиNavbahor8 shp, 6 qfy
8Qoʻshtepa tumaniҚўштепа туманиLangar14 shp, 15 qfy
9Quva tumaniҚува туманиQuvaQuva shahri, 15 shp, 11 qfy
10Rishton tumaniРиштон туманиRishtonRishton shahri, 13 shp, 11 qfy
11Soʻx tumaniСўх туманиRavon7 shp, 4 qfy
12Toshloq tumaniТошлоқ туманиToshloq10 shp, 10 qfy
13Uchkoʻprik tumaniУчкўприк туманиUchkoʻprik11 shp, 9 qfy
14Oʻzbekiston tumaniЎзбекистон туманиYaypanYaypan shahri, 22 shp, 10 qfy
15Yozyovon tumaniЁзёвон туманиYozyovon9 shp, 10 qfy
Qoʻqon shahriҚўқон шаҳри1 shp
Quvasoy shahriҚувасой шаҳри 1 shp, 6 qfy
Margʻilon shahriМарғилон шаҳри 1 shp
Fargʻona shahriФарғона шаҳри

Xorazm viloyati

tahrir
Xorazm viloyatining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiMarkaziTarkibi[3]
1Bogʻot tumaniБоғот туманиBogʻot5 shp, 10 qfy
2Gurlan tumaniГурлан туманиGurlan9 shp, 9 qfy
3Xonqa tumaniХонқа туманиXonqa5 shp, 10 qfy
4Tuproqqalʼa tumaniТупроққалъа туманиPitnakPitnak shahri
5Xiva tumaniХива туманиXivaXiva shahri, 8 shp, 9 qfy
6Qoʻshkoʻpir tumaniҚўшкўпир туманиQoʻshkoʻpir6 shp, 12 qfy
7Shovot tumaniШовот туманиShovot7 shp, 11 qfy
8Urganch tumaniУрганч туманиQorovul5 shp, 10 qfy
9Yangiariq tumaniЯнгиариқ туманиYangiariq6 shp, 8 qfy
10Yangibozor tumaniЯнгибозор туманиYangibozor3 shp, 8 qfy
11Hazorasp tumaniҲазорасп туманиHazorasp
Urganch shahriУрганч тумани

Qoraqalpogʻiston Respublikasi

tahrir
Qoraqalpogʻiston Respublikasining ma’muriy boʻlinishi
Xaritadagi
raqami
Oʻzbek tilida (lot./kir.)Qoraqalpoq tilida (lot./kir.)MarkaziTarkibi[3]
1Amudaryo tumani
Амударё тумани
Aʻmudaʻrya rayonı
Әмудәрья районы
MangʻitMangʻit shahri, 4 shp, 16 qfy
2Beruniy tumani
Беруний тумани
Biruniy rayonı
Бируний районы
BeruniyBeruniy shahri, 1 shp, 13 qfy
3Chimboy tumani
Чимбой тумани
Shimbay rayonı
Чимбай районы
ChimboyChimboy shahri, 1 shp, 11 qfy
4Ellikqal’a tumani
Элликқалъа тумани
Ellikqala rayonı
Элликқала районы
BoʻstonBoʻston shahri, 1 shp, 13 qfy
5Kegeyli tumani
Кегейли тумани
Kegeyli rayonı
Кегейли районы
KegeyliXalqobod, 2 shp, 9 qfy
6Moʻynoq tumani
Мўйноқ тумани
Moynaq rayonı
Мойнақ районы
MoʻynoqMoʻynoq shahri, 6 qfy
7Nukus tumani
Нукус тумани
Noʻkis rayonı
Нөкис районы
Oqmangʻit1 shp, 6 qfy
8Qanlikoʻl tumani
Қанликўл тумани
Qanʻlıkuʻl rayonı
Қаңлыкүл районы
Qanlikoʻl1 shp, 7 qfy
9Qoʻngʻirot tumani
Қўнғирот тумани
Qonʻrat rayonı
Қоңрат районы
QoʻngʻirotQoʻngʻirot shahri, 5 shp, 12 qfy
10Qoraoʻzak tumani
Қораўзак тумани
Qaraoʻzek rayonı
Қараөзек районы
Qoraoʻzak1 shp, 8 qfy
11Shumanay tumani
Шуманай тумани
Shomanay rayonı
Шумоной районы
ShumanayShumanay shahri, 7 qfy
12Taxtakoʻpir tumani
Тахтакўпир тумани
Taxtakoʻpir rayonı
Тахтакөпир районы
Taxtakoʻpir1 shp, 8 qfy
13Toʻrtkoʻl tumani
Тўрткўл тумани
Toʻrtkuʻl rayonı
Төрткүл районы
ToʻrtkoʻlToʻrtkoʻl shahri, 5 shp, 15 qfy
14Xoʻjayli tumani
Хўжайли тумани
Xojeli rayonı
Хожели районы
XoʻjayliTaxiatosh, Xoʻjayli shaharlari, 2 shp, 10 qfy
Nukus shahri
Нукус шаҳри
Noʻkis qalasi
Нөкис қаласи
1 shp

Toshkent shahri

tahrir
Toshkent shahrining tumanlari xaritasi
Xaritadagi
raqami
Lotin alifbosida yozilishiKirill alifbosida yozilishiTarkibi[3]
1Bektemir tumaniБектемир тумани
2Chilonzor tumaniЧилонзор тумани
3Yashnobod tumani (2014-yilgacha Hamza tumani)Яшнобод тумани
4Mirobod tumaniМиробод тумани
5Mirzo Ulugʻbek tumaniМирзо Улуғбек тумани 1 shp
6Sergeli tumaniСергели тумани
7Shayxontohur tumaniШайхонтоҳур тумани
8Olmazor tumaniОлмазор тумани
9Uchtepa tumaniУчтепа тумани
10Yakkasaroy tumaniЯккасарой тумани
11Yunusobod tumaniЮнусобод тумани

Tarixi

tahrir

Qisqacha tarix

tahrir
XX asr boshlarida Rossiya qaramogʻidagi Oʻrta Osiyo hududlari

Oktyabr inqilobiga qadar hozirgi Oʻzbekiston hududi Rossiya imperiyasining Kaspiyorti viloyati (ruscha: Закаспийская область), Samarqand viloyati (ruscha: Самаркандская область), Sirdaryo viloyati (ruscha: Сырдарьинская область), Fargʻona viloyati (ruscha: Ферганская область)ga hamda uning vassallari hisoblangan – Buxoro amirligi va Xiva xonligiga boʻlingan edi.1918-yil Turkistonda shoʻro hokimiyati oʻrnatilganidan soʻng, hozirgi Oʻzbekiston hududida (Buxoro amirligi va Xiva xonligi hududlaridan tashqari) poytaxti Toshkent shahri boʻlgan Turkiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi tashkil etildi. 1920-yilda Buxoro va Xivada shoʻro hokimiyati oʻrnatilishi natijasida Buxoro Xalq Sovet Respublikasi va Xorazm Xalq Sovet Respublikasi tuzildi. 1923-yil 30-oktyabrda Xorazm XSR, 1924-yil 19-sentyabrda esa Buxoro XSR xalq sovet respublikasidan, sovet sotsialistik respublikasiga oʻzgartirildi[4].

1924-yil 16-sentyabrda Turkiston ASSR MIQning navbatdan tashqari sessiyasida Oʻrta Osiyoda milliy-hududiy chegaralanishni amalga oshirish qarori qabul qilindi. Ushbu qaror doirasida SSSR tarkibida Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasining tashkil etilganligi deklaratsiya qilindi. Uning tarkibiga sobiq Samarqand, Yettisuv, Fargʻona viloyatlarining, Buxoro SSR, Xorazm SSR hududlarining ayrim qismlari qoʻshib olindi. Bu qaror 1924-yil 14-oktyabrda Ishchi va harbiy deputatlari Shoʻrosining Butunrossiya Markaziy Iroya Qoʻmitasi (BMIQ)ning ruscha: Всероссийский центральный исполнительный комитет Советов рабочих и солдатских депутатов (ВЦИК) 2-sessiyasida tasdiqlandi va 1925-yilning 11-mayida 12-Butunrossiya Shoʻrolar qurultoyida (ruscha: Всероссийский съезд Советов) qabul qilindi. Poytaxti Samarqand shahri boʻlgan Oʻzbekiston SSRning tashkil topgan sanasi 1924-yilning 27-oktyabri hisoblanadi. Bundan tashqari Oʻzbekiston SSR tarkibida Tojikiston Avtonom Sovet Sotsialistik Respublikasi ham tuzildi[5].

1924—1938-yillar

tahrir
Oʻzbekiston 1927-yilda

1925-yili Oʻzbekiston SSRda oblastlar (viloyatlar)ga boʻlinish amalga oshirildi. Oblastlar uyezdlarga, uyezdlar esa volostlarga boʻlindi. 1926-yilning 1-yanvar holatiga koʻra Oʻzbekiston SSRning ma’muriy-hududiy boʻlinishi quyidagicha edi[6]:

Oblast (viloyat)Uyezdlar
ZarafshonBuxoro, Gʻijduvon, Karmana, Nurota
QashqadaryoBehbudiy, Gʻuzor, Shahrisabz
SamarqandJizzax, Kattaqoʻrgʻon, Samarqand, Xoʻjand
SurxondaryoBoysun, Sherobod, Yurchi
ToshkentMirzachoʻl, Toshkent
FargʻonaAndijon, Qoʻqon, Namangan, Fargʻona, Konibodom rayoni (tumani)
XorazmGurlan, Yangi-Urganch, Xiva, Shoʻraxon
Tojikiston ASSRTogʻli-Badaxshon, Garm, Dushanbe, Koʻlob, Qoʻrgʻontepa, Panjikent, Oʻratepa (viloyatlari)
Konimex tumani
viloyat hisobida
yoʻq

Aytish joizki, aynan oʻsha yili viloyat va uyezdlar bekor qilinib, oʻrniga 10 ta: Andijon, Buxoro, Zarafshon, Qashqadaryo, Samarqand, Surxondaryo, Toshkent, Fargʻona, Xoʻjand va Xorazm okruglari tashkil etildi. Okruglar rayonlarga (tumanlarga) boʻlindi.1929-yilda Tojikiston ASSR va Xoʻjand okrugi Oʻzbekiston SSR tarkibidan chiqarilib, ular oʻrnida Tojikiston SSR tashkil etildi. Bu qaror 1929-yilning 5-dekabrida SSSR MIQ tomonidan tasdiqlangan[7].1930-yilda Oʻzbekiston SSRning poytaxti Toshkent shahriga koʻchirildi. Shu yili butun Shoʻro ittifoqida boʻlgani kabi Oʻzbekiston SSRda ham barcha okruglar bekor qilindi. Ular tarkibiga kirgan rayonlar (tumanlar) esa bevosita respublikaga boʻysundirildi. 1931-yil Oʻzbekiston SSRda 71 ta rayon [oʻz navbatida rayonlar 1494 ta qishloq sovetiga (ruscha: сельсовет) boʻlingan], respublikaga boʻysunuvchi 9 ta shahar (bu shaharlarga yana 204 ta qishloq soveti boʻysungan) boʻlgan[8].1935-yilda Oʻzbekiston SSR rayonlarining bir qismi Qashqadaryo okrugiga birlashtirildi.1936-yil 5-dekabrda RSFSR tarkibidan Oʻzbekiston SSR tarkibiga Qoraqalpogʻiston ASSR qoʻshib berildi[9].

1938—1987-yillar

tahrir
1938-yil 1 dekabr holatiga Oʻzbekiston SSR xaritasi

1938-yil 15-yanvarda Oʻzbekiston SSR tarkibida Buxoro (Surxondaryo okrugi bilan birga), Samarqand, Toshkent, Fargʻona va Xorazm viloyatlari tuzildi[9].1938-yil 1-oktyabrdagi maʻlumotlarga koʻra Oʻzbekiston SSRning ma’muriy-hududiy boʻlinishi quyidagicha koʻrinishga ega boʻlgan[10]:

ViloyatViloyatga boʻysunuvchi tuman va shaharlar (sh.)
BuxoroBeshkent, Buxoro, Vobkent, Gʻijduvon, Gʻuzor, Dehqonobod, Kogon, Qamashi, Qorakoʻl, Qarshi, Kosonsoy, Konimex, Karmana, Qiziltepa, Kitob, Romitan, Sverdlov, Chiroqchi, Shofirkon, Shaxrisabz, Yakkabogʻ, Buxoro sh., Gʻijduvon sh., Kogon sh., Qarshi sh., Shahrisabz sh.
Surxondaryo okrugi
Buxoro viloyati tarkibida
Boysun, Denov, Jarqoʻrgʻon, Sariosiyo, Termiz, Sherobod, Shoʻrchi, Termiz sh.
SamarqandOqdaryo, Bulungʻur, Gʻallaorol, Jomboy, Zomin, Qoradaryo, Kattaqoʻrgʻon, Mitan, Narpay, Nurota, Payariq, Pastdargʻom, Paxtakor, Samarqand, Urgut, Forish, Xatirchi, Samarqand sh., Jizzax sh., Kattaqoʻrgʻon sh.
ToshkentOqqoʻrgʻon, Ohangaron, Bekobod, Yuqorichirchiq, Kalinin, Mirzachoʻl, Quyichirchiq, Orjonikidze, Parkent, Piskent, Oʻrtachirchiq, Xovos, Chinoz, Yangiyoʻl, Toshkent sh., Chirchiq sh., Yangiyoʻl sh.
FargʻonaOyim, Oltiariq, Andijon, Bagʻdod, Baliqchi, Voroshilov, Jalolquduq, Izboskan, Kaganovich, Kosonsoy, Kirov, Qoʻqon, Kuybishev, Lenin, Margʻilon, Marhamat, Molotov, Namangan, Norin, Pop, Paxtaobod, Stalin, Toshloq, Toʻraqoʻrgʻon, Uychi, Uchqoʻrgʻon, Fargʻona, Xoʻjaobod, Chust, Yangiqoʻrgʻon, Fargʻona sh., Andijon sh., Qoʻqon sh., Leninsk sh., Margʻilon sh., Namangan sh., Chust sh.
XorazmGurlan, Qoʻshkoʻpir, Mangʻit, Urganch, Xazorasp, Xonqa, Xiva, Shovot, Yangiariq, Urganch sh., Xiva sh.
Qoraqalpoq ASSRQoraoʻzak, Kegeyli, Qipchoq, Kuybishev, Qoʻngʻirot, Moʻynoq, Tomdi, Taxtakoʻpir, Toʻrtkoʻl, Xoʻjayli, Chimboy, Shabboz, Toʻrtkoʻl sh., Nukus sh., Xoʻjayli sh., Chimboy sh.

1941-yil 6-martda Fargʻona viloyati tarkibidan Andijon va Namangan ajratib olindi. Buxoro viloyati tarkibidan esa Surxondaryo okrugi ajratib olinib, Surxondaryo viloyati tashkil etildi. 1943-yil 20-yanvarda Buxoro viloyatining bir qismidan Qashqadaryo viloyati tuzildi[9]. Buning natijasida 1947-yilning 1-yanvarida Oʻzbekiston SSRning ma’muriy-hududiy boʻlinishi quyidagi koʻrinishga keldi[11]:

ViloyatViloyatga boʻysunuvchi tuman va shaharlar (sh.)
AndijonOyim, Oltinkoʻl, Andijon, Baliqchi, Voroshilov, Jalolquduq, Izboskan, Lenin, Marhamat, Paxtaobod, Stalin, Xoldevonbek, Xoʻjaobod, Chinobod, Andijon sh., Leninsk sh.
BuxoroOlot, Buxoro, Vobkent, Gʻijduvon, Kogon, Qorakoʻl, Konimex, Karmana, Qiziltepa, Romitan, Sverdlov, Tomdi, Shofirkon, Buxoro sh., Gʻijduvon sh., Kogon sh.
QashqadaryoBeshkent, Gʻuzor, Dehqonobod, Qamashi, Qarshi, Koson, Kitob, Koʻkbuloq, Miroqi, Chiroqchi, Shahrisabz, Yakkabogʻ, Qarshi sh., Shahrisabz sh.
NamanganKosonsoy, Namangan, Norin, Pop, Toʻraqoʻrgʻon, Uychi, Uchqoʻrgʻon, Chust, Yangiqoʻrgʻon, Namangan sh., Chust sh.
SamarqandOqdaryo, Bulungʻur, Gʻallaorol, Jomboy, Jizzax, Zomin, Ishtixon, Qoradaryo, Qoraqishloq, Kattaqoʻrgʻon, Komsomolskiy, Qoʻshrabot, Mitan, Narpay, Nurota, Payariq, Pastdargʻom, Paxtakor, Samarqand, Urgut, Forish, Xatirchi, Samarqand sh., Jizzax sh., Kattaqoʻrgʻon sh.
SurxondaryoBoysun, Denov, Jarqoʻrgʻon, Sariosiyo, Termiz, Uzun, Sherobod, Shoʻrchi, Termiz sh.
ToshkentOqqoʻrgʻon, Ohangaron, Bekobod, Boʻka, Yuqorichirchiq, Kalinin, Qorasuv, Mirzachoʻl, Quyichirchiq, Orjonikidze, Parkent, Piskent, Oʻrtachirchiq, Sirdaryo, Toshkent, Xovos, Chinoz, Yangiyoʻl, Toshkent sh., Angren sh., Bekobod sh., Chirchiq sh., Yangiyoʻl sh.
FargʻonaOltiariq, Oxunboboyev, Bagʻdod, Buvayda, Vodil, Gorskiy, Kaganovich, Kirov, Qoʻqon, Quvasoy, Quva, Kuybishev, Molotov, Soʻx, Toshloq, Fargʻona, Frunze, Fargʻona sh., Qoʻqon sh., Margʻilon sh.
XorazmGurlan, Qoʻshkoʻpir, Mangʻit, Urganch, Xazorasp, Xonqa, Xiva, Shovot, Yangiariq, Urganch sh., Xiva sh.
Qoraqalpogʻiston ASSRQoraoʻzak, Kegeyli, Qipchoq, Kuybishev, Qoʻngʻirot, Moʻynoq, Taxtakoʻpir, Toʻrtkoʻl, Xoʻjayli, Chimboy, Shabboz, Toʻrtkoʻl sh., Nukus sh., Xoʻjayli sh., Chimboy sh.
1950-60 yillarda Oʻzbekiston SSR chegaralarining oʻzgarishi

SSSR Oliy Soveti Prezidiumining 1956-yil 13 fevraldagi Qozogʻiston SSR va Oʻzbekiston SSR oʻrtasidagi chegaraning qisman oʻzgartirilishi toʻgʻrisidagi Qaroriga (ruscha: Указ Президиума ВС СССР от 13.02.1956 о частичном изменении границы между Казахской ССР и Узбекской ССР) muvofiq Qozogʻiston SSRdan Mirzachoʻl (qozoqcha: Мырзашөл) choʻlining va Boʻstondiq (qozoqcha: Бостандық, hozir Oʻzbekistonda – Boʻstonliq) tumanining bir qismi Oʻzbekiston SSR tarkibiga qoʻshildi.1963-yil SSSR Oliy Soveti Prezidiumining qaroriga muvofiq Chimkent (qozoqcha: Шымкент) va Qiziloʻrda (qozoqcha: Қызылорда) viloyatlarining 36,6 ming km² hududi Oʻzbekiston SSR tarkibiga qoʻshib berildi.1960-yil 25 yanvarda Qashqadaryo va Namangan viloyatlari bekor qilindi. Qashqadaryo viloyatining hududlari Surxondaryo viloyati tarkibiga qoʻshildi. Namangan viloyati esa Andijon va Fargʻona viloyatlari oʻrtasida boʻlib berildi. 1963-yil 16 fevralda Samarqand va Toshkent viloyatlarining qishloq xoʻjaligi uchun unumlashtirilgan yerlari ajratib olinib, yangi Sirdaryo viloyati tuzildi (ma’muriy markazi avval Yangiyer boʻlgan, 1963-yil noyabr oyida Gulistonga oʻzgartirilgan). 1964-yil 7 fevralda Qashqadaryo, 1967-yil 18 dekabrda esa Namangan viloyatlari qayta tuzildi[9].1971-yilning 28 iyunida Sirdaryo viloyatining uncha katta boʻlmagan Jetisoy, Kirov va Paxtaorol tumanlari Qozogʻiston SSRning Chimkent viloyatiga qoʻshib olindi[12].1973-yil 29 dekabrda Sirdaryo viloyatining bir qismidan Jizzax viloyati tashkil etildi. 1982-yil 20 aprelda Buxoro va Samarqand viloyatlarining ayrim hududlaridan Navoiy viloyati tashkil etildi[9]. Natijada, 1987-yil 1 yanvar holatiga koʻra Oʻzbekiston SSRning ma'muriy-hududiy boʻlinishi quyidagi koʻrinishga keldi[13]:

ViloyatViloyatlarga boʻysunuvchi tuman va shaharlar
Qoraqalpogʻiston ASSRAmudaryo, Beruniy, Boʻzatov, Qoraoʻzak, Kegeyli, Qoʻngʻirot, Leninobod, Moʻynoq, Nukus, Taxtakoʻpir, Toʻrtkoʻl, Xoʻjayli, Chimboy, Shumanay, Ellikqal’a, Toʻrtkoʻl sh., Nukus sh., Beruniy sh., Qoʻngʻirot sh., Moʻynoq sh., Taxiatosh sh., Xoʻjayli sh., Chimboy sh.
AndijonOltinkoʻl, Andijon, Baliqchi, Boʻz, Jalolquduq, Izboskan, Komsomolobod, Lenin, Marhamat, Moskva, Paxtaobod, Xoʻjaobod, Andijon sh., Leninsk sh., Sovetobod sh., Shahrixon sh.
BuxoroOlot, Buxoro, Vobkent, Gʻijduvon, Kogon, Qorakoʻl, Peshku, Romitan, Sverdlov, Shofirkon, Buxoro sh., Gʻijduvon sh., Kogon sh.
JizzaxArnasoy, Baxmal, Gʻallaorol, Jizzax, Doʻstlik, Zomin, Zarbdor, Mirzachoʻl, Oktyabrskiy, Paxtakor, Forish, Jizzax sh.
QashqadaryoBahoriston, Gʻuzor, Dehqonobod, Qamashi, Qarshi, Koson, Kitob, Muborak, Nishon, Ulyanovskiy, Usmon Yusupov, Chiroqchi, Shahrisabz, Yakkabogʻ, Qarshi sh., Koson sh., Kitob sh, Muborak sh., Shahrisabz sh.
NavoiyKonimex, Qiziltepa, Navbahor, Navoiy, Nurota, Tomdi, Uchquduq, Xatirchi, Navoiy sh., Zarafshon sh., Uchquduq sh.
NamanganZadaryo (Daryoorti), Kosonsoy, Namangan, Norin, Pop, Toʻraqoʻrgʻon, Uychi, Uchqoʻrgʻon, Chortoq, Chust, Yangiqoʻrgʻon, Namangan sh., Kosonsoy sh., Uchqoʻrgʻon sh., Chortoq sh., Chust sh.
SamarqandOqdaryo, Bolshevik, Bulungʻur, Jomboy, Ishtixon, Kattaqoʻrgʻon, Qoʻshrabot, Narpay, Payariq, Pastdargʻom, Paxtachi, Samarqand, Sovetobod, Urgut, Samarqand sh., Oqtosh sh., Kattaqoʻrgʻon sh., Urgut sh.
SurxondaryoOltinsoy, Angor, Boysun, Gagarin, Denov, Jarqoʻrgʻon, Qumqoʻrgʻon, Leninyoʻli, Sariosiyo, Termiz, Sherobod, Shoʻrchi, Termiz sh., Denov sh.
SirdaryoOqoltin, Boyovut, Voroshilov, Guliston, Ilich, Komsomol, Mehnatobod, Sirdaryo, Xovos, Guliston sh., Sirdaryo sh., Shirin sh., Yangiyer sh.
ToshkentOqqoʻrgʻon, Ohangaron, Bekobod, Boʻstonliq, Boʻka, Gʻalaba, Kalinin, Kommunist, Orjonikidze, Parkent, Piskent, Oʻrtachirchiq, Toshkent, Chinoz, Yangiyoʻl, Olmaliq sh., Angren sh., Ohangaron sh., Bekobod sh., Narimonov sh., Chirchiq sh., Yangiobod sh., Yangiyoʻl sh.
FargʻonaOltiariq, Oxunboboyev, Bagʻdod, Buvayda, Kirov, Quva, Leningrad, Rishton, Toshloq, Oʻzbekiston, Fargʻona, Frunze, Yozyovon, Fargʻona sh., Qoʻqon sh., Quva sh., Quvasoy sh., Margʻilon sh.
XorazmBogʻot, Gurlan, Qoʻshkoʻpir, Urganch, Xazorasp, Xonqa, Xiva, Shovot, Yangiariq, Yangibozor, Urganch sh., Gurlan sh., Drujba sh., Xonqa sh., Xiva sh., Shovot sh.
Toshkent shahriAkmal Ikromov, Kirov, Kuybishev, Lenin, Oktyabrskiy, Sobir Rahimov, Sirgʻali, Frunze, Hamza, Chilonzor

1987-yildan keyin

tahrir

1988-yil 6-sentabrda Jizzax va Navoiy viloyatlari bekor qilinib, Jizzax viloyati Sirdaryo, Navoiy esa, Samarqand viloyati tarkibiga qoʻshildi. 1989-yil mayida sobiq Navoiy viloyatining katta qismi Buxoro viloyatiga qoʻshildi. 1990-yil fevralda Jizzax viloyati, 1992-yil esa Navoiy viloyati qayta tiklandi[9].Oʻzbekiston mustaqillikka erishganidan soʻng Qoraqalpogʻiston ASSR maqomi Qoraqalpogʻiston Respublikasiga oʻzgartirildi. 1990-yillar boshlarida shoʻroviy ideologik nomga ega tuman va shaharlarning nomlari oʻzgartirildi. Oʻzbekistondagi oxirgi (2012-yilgi holatga koʻra) yirik ma’muriy-hududiy oʻzgarish 1999-yilda qiligan boʻlib, unga koʻra, Sirdaryo viloyatining Yangirabot tumani Jizzax viloyati tarkibiga qoʻshildi.

2000-yildan keyin

tahrir

2002-yilda imzolangan „Oʻzbekiston-Qozogʻiston davlat chegarasining alohida uchastkalari toʻgʻrisida“gi shartnomaga muvofiq Toshkent viloyatidagi Bogʻis qishlogʻining bir qismi, 2004-yilda Oʻzbekiston va Qozogʻiston hukumatlararo komissiyasi bayonnomasiga asosan Toshkent viloyatidagi Xiyobon qishlogʻi Qozogʻiston tasarrufiga oʻtkazilishi belgilangan lekin amalda bu hududlar u yoki bu hududda ekani rasman tasdiqlanmasdan qolib ketgan[14]. 2021-yil may oyida ikki davlat hukumatlarining kelishuvi asosida ushbu qishloqlar Qozogʻistonning Turkiston viloyatiga qarashli Oqjar (Bogʻis) va Kurkeles (Xiyobon) qishloq okruglariga qoʻshib olingan. Qozogʻistonga topshirilgan yer maydonlari 795,62 gektarni tashkil etadi[15].

Manbalar

tahrir
  1. Doimiy aholining soni (1991 — 2015-yillarda Oʻzbekiston va shaharlari aholisining oʻsib borishi) (Wayback Machine saytida 2015-04-02 sanasida arxivlangan) // Oʻzbekiston Respublikasi Davlat Statistika boshqarmasi. Demografik ma'lumotlar[sayt ishlamaydi]
  2. „ПРЕДСТАВИТЕЛЬСТВО ТОРГОВО-ПРОМЫШЛЕННОЙ ПАЛАТЫ РФ В ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ“ (ru). 2012-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 21-iyun. (WebCite saytida 2012-06-25 sanasida arxivlangan)
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 „СОАТО Система обозначений административно-территориальных образований“ (ru, uz). Узстат. 2012-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 18-aprel.
  4. Большая советская энциклопедия, 2-е изд, М., издательство БСЭ, 1949-1960 гг., том 44, страница 17
  5. Большая советская энциклопедия, 2-е изд., М., издательство БСЭ, 1949-1960 гг., том 29, страницы 293-294
  6. Территориальное и административное деление Союза ССР на 1-е января 1926 года, 4000 экз, Издательство Главного управления коммунального хозяйства НКВД, 1926 — 139 bet. 
  7. Большая советская энциклопедия, 2-е изд, БСЭ, 1949-1960 — 477-478 bet. 
  8. Административно-территориальное деление Союза ССР, 8000 экз, "Власть Советов", 1931 — 152-155 bet. 
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Д. В. Заяц Изменение административно-территориального деления союзных республик : газета. — 2001. — № 28.
  10. СССР. Административно-территориальное деление союзных республик на 1 октября 1938 года, 50000 экз, "Власть Советов", 1938. 
  11. СССР. Административно-территориальное деление союзных республик на 1 января 1947 года, 75 000 экз, "Известия Советов депутатов трудящихся СССР", 1947. 
  12. СССР. Административно-территориальное деление союзных республик на 1 июля 1971 г., 100 000 экз, «Известия Советов Народных Депутатов СССР», 1971. 
  13. СССР. Административно-территориальное деление союзных республик, 103 800 экз, "Известия Советов Народных Депутатов СССР", 1987. 
  14. „Ўзбекистондаги икки қишлоқнинг нима учун Қозоғистонга ўтгани маълум бўлди“. Bugun.uz. 2021-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021 йил 25 май.
  15. „Ўзбекистон ҳудудига тегишли бўлган иккита қишлоқ расмий равишда Қозоғистонга ўтди“. Bugun.uz. 2021-yil 25-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021 йил 25 май.

Havolalar

tahrir