Chi Lan Huệ

Hippeastrum
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Monocots
Bộ (ordo)	Asparagales
Họ (familia)	Amaryllidaceae
Chi (genus)	Hippeastrum; Herb., 1821
Loài điển hình
	Hippeastrum reginae; (L.) Herb.
Danh pháp đồng nghĩa
	Danh sách Aschamia Salisb.; Aulica Raf.; Callicore Link; Carlotea Arruda ex H.Kost.; Chonais Salisb.; Eusarcops Raf.; Lais Salisb.; Leopoldia Herb.; Lepidopharynx Rusby; Moldenkea Traub; Omphalissa Salisb.; Trisacarpis Raf.; ;

Hippeastrum /ˌhɪpiːˈæstrəm/^[12] là một chi có khoảng 90 loài và hơn 600 loài lai và giống cây trồng. Hippeastrum là một chi phân tông Hippeastrineae, tông Hippeastreae, phân họ Amaryllidoideae của họ Amaryllidaceae^[13] Tên chi được đặt bởi nhà thực vật học William Herbert.

Phân bố và môi trường sống

Các loài Hippeastrum tập trung nhiều nhất ở hai trung tâm đa dạng loài (centre of diversity), một ở miền đông Brazil và một còn lại ở trung tâm miền nam Andes thuộc Peru, Bolivia và Argentina, tại sườn đông gần foothill. Vài loài sống xa lên phía bắc tại Mexico và miền tây Đông Ấn.^[14] Chi này được cho là có gốc ở Brazil, nơi ít nhất 34 được phát hiện.^[15] Môi trường sống chủ yếu là nhiệt đới và cận nhiệt đới.^[16] Nhiều loài sống ở các tầng cây thấp, trong khi nhiều loài lại ưa nắng. Hippeastrum angustifolium là ví dụ cho loài thích vùng lũ. Cũng có các loài thực vật biểu sinh như Hippeastrum aulicum, Hippeastrum calyptratum, Hippeastrum papilio và Hippeastrum arboricola thuộc phân chi Omphalissa.^[17]

Bảo tồn

Các loài sau đây được xem là bị đe dọa hay sắp nguy cấp do môi trường sống tự nhiên của chúng đang xuống cấp, Theo sách đỏ IUCN:^[18]

Hippeastrum arboricolum (Argentina)
Hippeastrum aviflorum (Argentina)
Hippeastrum canterai (Uruguay)
Hippeastrum ferreyrae (Peru)
Hippeastrum petiolatum (Argentina & Brazil)

Loài

Hippeastrum aglaiae (A.Cast.) Hunz. & A.A.Cocucci
Hippeastrum amaru (Vargas) Meerow
Hippeastrum andreanum Baker
Hippeastrum angustifolium Pax
Hippeastrum anzaldoi (Cárdenas) Van Scheepen
Hippeastrum apertispathum (Traub) H.E.Moore
Hippeastrum arboricola (Ravenna) Meerow
Hippeastrum argentinum (Pax) Hunz.
Hippeastrum aulicum (Ker Gawl.) Herb.
Hippeastrum aviflorum (Ravenna) Dutilh
Hippeastrum blossfeldiae (Traub & J.L.Doran) Van Scheepen
Hippeastrum brasilianum (Traub & J.L.Doran) Dutilh
Hippeastrum breviflorum Herb.
Hippeastrum bukasovii (Vargas) Gereau & Brako
Hippeastrum caiaponicum (Ravenna) Dutilh
Hippeastrum calyptratum (Ker Gawl.) Herb.
Hippeastrum canterai Arechav.
Hippeastrum caupolicanense (Cárdenas) Van Scheepen
Hippeastrum chionedyanthum (Cárdenas) Van Scheepen
Hippeastrum condemaitae (Vargas & E.Pérez) Meerow
Hippeastrum correiense (Bury) Worsley
Hippeastrum crociflorum Rusby
Hippeastrum curitibanum (Ravenna) Dutilh
Hippeastrum cuzcoense (Vargas) Gereau & Brako
Hippeastrum cybister (Herb.) Benth. ex Baker
Hippeastrum damazianum Beauverd
Hippeastrum divijulianum (Cárdenas) Meerow
Hippeastrum doraniae (Traub) Meerow
Hippeastrum elegans (Spreng.) H.E.Moore
Hippeastrum escobaruriae (Cárdenas) Van Scheepen
Hippeastrum espiritense (Traub) H.E.Moore
Hippeastrum evansiae (Traub & I.S.Nelson) H.E.Moore
Hippeastrum ferreyrae (Traub) Gereau & Brako
Hippeastrum forgetii Worsley
Hippeastrum fragrantissimum (Cárdenas) Meerow
Hippeastrum fuscum Kraenzl.
Hippeastrum gertianum (Ravenna) Dutilh
Hippeastrum glaucescens (Mart. ex Schult. & Schult.f.) Herb.
Hippeastrum goianum (Ravenna) Meerow
Hippeastrum guarapuavicum (Ravenna) Van Scheepen
Hippeastrum harrisonii (Lindl.) Hook.f.
Hippeastrum hemographes (Ravenna) Dutilh
Hippeastrum hugoi (Vargas) Gereau & Brako
Hippeastrum iguazuanum (Ravenna) T.R.Dudley & M.Williams
Hippeastrum incachacanum (Cárdenas) Van Scheepen
Hippeastrum intiflorum (Vargas) Gereau & Brako
Hippeastrum kromeri (Worsley) Meerow
Hippeastrum lapacense (Cárdenas) Van Scheepen
Hippeastrum leonardii (Vargas) Gereau & Brako
Hippeastrum leopoldii T.Moore
Hippeastrum leucobasis (Ravenna) Dutilh
Hippeastrum macbridei (Vargas) Gereau & Brako
Hippeastrum machupijchense (Vargas) D.R.Hunt
Hippeastrum mandonii Baker
Hippeastrum maracasum (Traub) H.E.Moore
Hippeastrum marumbiense (Ravenna) Van Scheepen
Hippeastrum miniatum (Ruiz & Pav.) Herb.
Hippeastrum mollevillquense (Cárdenas) Van Scheepen
Hippeastrum monanthum (Ravenna) Meerow
Hippeastrum morelianum Lem.
Hippeastrum nelsonii (Cárdenas) Van Scheepen
Hippeastrum oconequense (Traub) H.E.Moore
Hippeastrum papilio (Ravenna) Van Scheepen
Hippeastrum paquichanum (Cárdenas) Dutilh
Hippeastrum paradisiacum (Ravenna) Meerow
Hippeastrum paranaense (Traub) Meerow
Hippeastrum pardinum (Hook.f.) Dombrain
Hippeastrum parodii Hunz. & A.A.Cocucci
Hippeastrum petiolatum Pax
Hippeastrum pilcomaicum (Ravenna) Meerow
Hippeastrum psittacinum (Ker Gawl.) Herb.
Hippeastrum puniceum (Lam.) Voss. Syn. H. equestre (Aiton)
Hippeastrum reginae (L.) Herb.
Hippeastrum reticulatum (L'Hér.) Herb. Syn H. striatifolium (Sims)
Hippeastrum rubropictum (Ravenna) Meerow
Hippeastrum santacatarina (Traub) Dutilh
Hippeastrum scopulorum Baker
Hippeastrum starkiorum (I.S.Nelson & Traub) Van Scheepen
Hippeastrum striatum (Lam.) H.E.Moore
Hippeastrum stylosum Herb.
Hippeastrum teyucuarense (Ravenna) Van Scheepen
Hippeastrum traubii (Moldenke) H.E.Moore
Hippeastrum umabisanum (Cárdenas) Meerow
Hippeastrum vanleestenii (Traub) H.E.Moore
Hippeastrum variegatum (Vargas) Gereau & Brako
Hippeastrum viridiflorum Rusby
Hippeastrum vittatum (L'Hér.) Herb.
Hippeastrum wilsoniae L.J.Doran & F.W.Mey.
Hippeastrum yungacense (Cárdenas & I.S.Nelson) Meerow

Hình ảnh

Chú thích

^ Tropicos, Hippeastrum Herb.
^ ^a ^b ^c Salisbury & Gray 1866, Gen. Pl. p. 134.
^ Rafinesque 1838, Fl. Tellur. 4: 10.
^ Link 1829, Handbuch 1: 193 .
^ Koster 1816, Appendix Trav. Brazil: 493 .
^ Salisbury & Gray 1866, Gen. Pl. p. 135.
^ ^a ^b Rafinesque 1838, Fl. Tellur. 4: 11.
^ Trans. Hort. Soc. London 4: 181 (1821), nom. rej. rejected homonym not Parl. 1845
^ Rusby 1927, Mem. New York Bot. Gard. 7: 214.
^ Pl. Life 7: 41 (1951).
^ WCSP 2015, Synonyms .
^ Norris Brenzel, Kathleen biên tập (2012). The New Sunset Western Garden Book: The Ultimate Gardening Guide. Oxmoor House. ISBN 978-0-376-03921-7. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2013.
^ Stevens, P.F. (2001). “Angiosperm Phylogeny Website: Asparagales: Amaryllidoideae”. Missouri Botanical Garden. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2013.
^ Meerow, Alan W. (2009). “Tilting at windmills: 20 years of Hippeastrum breeding”. Israel Journal of Plant Sciences. 57 (4): 303–313. doi:10.1560/IJPS.57.4.303.
^ de Andrade, Jean Paulo; Belén Pigni, Natalia; Torras-Claveria, Laura; Guo, Ying; Berkov, Strahil; Reyes-Chilpa, Ricardo; El Amrani, Abdelaziz; Zuanazzi, José Angelo S.; Codina, Carles; Viladomat, Francesc; Bastida, Jaume (2012). “Alkaloids from the Hippeastrum genus: chemistry and biological activity” (PDF). Rev. Latinoamer. Quím. 40 (2): 83–98. Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2013.
^ Meerow, A.W. (1999). “Breeding Amaryllis”. Herbertia. 54: 67–83.
^ “Amaryllidaceae épiphytes”. Amaryllidaceae.org. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2014.
^ “IUCN Red List”. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2013.

Tham khảo

Tư liệu liên quan tới Hippeastrum tại Wikimedia Commons
Dữ liệu liên quan tới Hippeastrum tại Wikispecies

Bài viết liên quan đến phân họ thực vật Amaryllidoideae này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

[1] Tropicos, Hippeastrum Herb.

[FOOTNOTESalisburyGray1866[httpsbooksgooglecabooksidwU4DAAAAQAAJpgPA134_''Gen._Pl.''_p.&nbsp;134]-2] Salisbury & Gray 1866, Gen. Pl. p. 134.

[FOOTNOTERafinesque1838[httpwwwbiodiversitylibraryorgitem32191page356mode1up_''Fl._Tellur.''_4:_10]-3] Rafinesque 1838, Fl. Tellur. 4: 10.

[FOOTNOTELink1829[httpnbn-resolvingdeurnnbndehbz0612-166215-p0205-4_''Handbuch''_1:_193_]-4] Link 1829, Handbuch 1: 193 .

[FOOTNOTEKoster1816[httpsbooksgooglecabooksidM6LVAAAAMAAJpgPA493vonepageqffalse_Appendix_''Trav._Brazil'':_493_]-5] Koster 1816, Appendix Trav. Brazil: 493 .

[FOOTNOTESalisburyGray1866[httpsbooksgooglecabooksidwU4DAAAAQAAJpgPA135_''Gen._Pl.''_p.&nbsp;135]-6] Salisbury & Gray 1866, Gen. Pl. p. 135.

[FOOTNOTERafinesque1838[httpwwwbiodiversitylibraryorgitem32191page357mode1up_''Fl._Tellur.''_4:_11]-7] Rafinesque 1838, Fl. Tellur. 4: 11.

[8] Trans. Hort. Soc. London 4: 181 (1821), nom. rej. rejected homonym not Parl. 1845

[FOOTNOTERusby1927''Mem._New_York_Bot._Gard.''_7:_214-9] Rusby 1927, Mem. New York Bot. Gard. 7: 214.

[10] Pl. Life 7: 41 (1951).

[FOOTNOTEWCSP2015[httpappskeworgwcspsynonomydoname_id278065_Synonyms_]-11] WCSP 2015, Synonyms .

[NSWGB-12] Norris Brenzel, Kathleen biên tập (2012). The New Sunset Western Garden Book: The Ultimate Gardening Guide. Oxmoor House. ISBN 978-0-376-03921-7. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2013.

[APweb-13] Stevens, P.F. (2001). “Angiosperm Phylogeny Website: Asparagales: Amaryllidoideae”. Missouri Botanical Garden. Truy cập ngày 26 tháng 11 năm 2013.

[AMWindmill-14] Meerow, Alan W. (2009). “Tilting at windmills: 20 years of Hippeastrum breeding”. Israel Journal of Plant Sciences. 57 (4): 303–313. doi:10.1560/IJPS.57.4.303.

[andrade-15] Andrade, Jean Paulo; Belén Pigni, Natalia; Torras-Claveria, Laura; Guo, Ying; Berkov, Strahil; Reyes-Chilpa, Ricardo; El Amrani, Abdelaziz; Zuanazzi, José Angelo S.; Codina, Carles; Viladomat, Francesc; Bastida, Jaume (2012). “Alkaloids from the Hippeastrum genus: chemistry and biological activity” (PDF). Rev. Latinoamer. Quím. 40 (2): 83–98. Truy cập ngày 1 tháng 12 năm 2013.

[Meer99-16] Meerow, A.W. (1999). “Breeding Amaryllis”. Herbertia. 54: 67–83.

[amaorgepi-17] “Amaryllidaceae épiphytes”. Amaryllidaceae.org. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2014.

[IUCN-18] “IUCN Red List”. Truy cập ngày 20 tháng 12 năm 2013.

[12]

[13]

[1]

[11]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Hippeastrum

Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Plantae
(không phân hạng)	Angiospermae
(không phân hạng)	Monocots
Bộ (ordo)	Asparagales
Họ (familia)	Amaryllidaceae
Chi (genus)	Hippeastrum Herb., 1821
Loài điển hình
Hippeastrum reginae (L.) Herb.^[1]
Danh pháp đồng nghĩa^[11]
Danh sách Aschamia Salisb.^[2] Aulica Raf.^[3] Callicore Link^[4] Carlotea Arruda ex H.Kost.^[5] Chonais Salisb.^[6] Eusarcops Raf.^[7] Lais Salisb.^[2] Leopoldia Herb.^[8] Lepidopharynx Rusby^[9] Moldenkea Traub^[10] Omphalissa Salisb.^[2] Trisacarpis Raf.^[7]